เศรษฐกิจ
ยกระดับกลุ่มผู้ใช้น้ำชลประทาน คนรู้ข้อมูลน้ำในพื้นที่ดีกว่าใคร
วันพฤหัสบดี ที่ 23 มกราคม พ.ศ. 2563, 19.04 น.
ติดตามข่าวด่วน กระแสข่าวบน Facebook คลิกที่นี่
ยกระดับกลุ่มผู้ใช้น้ำชลประทาน
คนรู้ข้อมูลน้ำในพื้นที่ดีกว่ าใคร
ภัยแล้งปี 2563 นั้น จะว่ามีคนไม่รู้ก็อาจมีบางส่วน ส่วนหนึ่งก็หลงลืมไปแล้วว่า ฤดูฝนปี 2562 ปริมาณฝนน้อย ฝนทิ้งช่วงยาว เป็นแล้งกลางฤดูฝน
คนทั่วไปอาจหลงลืมภาวะเหล่านี้ ไปบ้าง แต่ไม่ใช่เกษตรกร โดยเฉพาะในพื้นที่เขตชลประทาน
ในพื้นที่ที่มีเขื่อนกักเก็บน้ำ จะมีโครงการส่งน้ำและบำรุงรักษา ทำหน้าที่เหมือนชื่อโครงการคื อส่งน้ำให้พื้นที่ ในโครงการและบำรุงรั กษาอาคารชลประทานทั้งหลายให้อยู่ ในสภาพพร้อมใช้งาน
นอกจากส่งน้ำให้เกษตรกรแล้ว ยังมีหน้าที่จัดตั้งกลุ่มผู้ใช้ น้ำชลประทาน เพื่อเป็นตัวช่วยและบริหารจั ดการน้ำแบบมีส่วนร่วม เพื่อให้การบริหารจัดการน้ำในพื้ นที่โครงการมีประสิทธิภาพ ในกรณีฤดูแล้งที่มีน้ำจำกัด ผู้อำนวยการโครงการส่งน้ำฯ ต้องเรียกประชุมชี้แจง และหารือร่วมกับเกษตรกรกลุ่มผู้ ใช้น้ำ จะแบ่งสันปันส่วน จ่ายน้ำเป็นรอบเวรอะไรอย่างไร จนกระทั่งหากไม่มีน้ำเพียงพอก็ แจ้งงดทำการเกษตร โดยเฉพาะนาปรังที่ใช้น้ำมาก
“ยังไงเกษตรกรต้องรู้ ส่วนรู้แล้วจะวางแผนอย่างไรก็ เป็นเรื่องของแต่ละคนไป เพราะน้ำมีจำกัด ทุกคนรู้ตัวเลขน้ำได้อยู่แล้ว คนที่มีบ่อบาดาลก็อาจสูบน้ำขึ้ นทำนา หรือปลูกพืชใช้น้ำน้อย บางคนก็งดทำการเกษตรไปเลย” ดร.สมเกียรติ ประจำวงษ์ เลขาธิการสำนักงานทรัพยากรน้ำ แห่งชาติ (สทนช.) กล่าว
สำหรับกลุ่มผู้ใช้น้ำจะเป็นกำลั งสำคัญในคณะกรรมการลุ่มน้ำ ซึ่ง สทนช. กำลังดำเนิ นการออกกฎหมายรองประกาศรายชื่อ 22 ลุ่มน้ำ และคณะกรรมการทั้ง 22 ลุ่มน้ำในเร็วๆ นี้
ทั้งนี้ ในส่วนของกลุ่มผู้ใช้น้ำในพื้ นที่ชลประทานเป็นหน้าที่ ของกรมชลประทานในการทำความเข้ าใจและสร้างความเข้มแข็ง เพราะกรรมการส่วนหนึ่ งในคณะกรรมการลุ่มน้ำจะมาจากตั วแทนกลุ่มผู้ใช้น้ำในพื้นที่ลุ่ มน้ำ
“จริงๆ แล้ว กลุ่มผู้ใช้น้ำจะมีบทบาทมากขึ้ นและชัดเจนขึ้นในคณะกรรมการลุ่ มน้ำ เพราะจะเป็นผู้สะท้อนสภาพปั ญหาน้ำที่แท้จริงในพื้นที่ของตั วเองได้ดีกว่าใคร โครงสร้างใหม่ของคณะกรรมการลุ่ มน้ำจะทำให้เห็นภาพน้ำของทั้ งประเทศอย่างเป็นระบบ แม้กระทั่งในพื้นที่นั้นๆ”
เลขาธิการ สทนช. มีแนวคิดให้กลุ่มผู้ใช้น้ำ เป็นส่วนหนึ่งของการเฝ้าติ ดตามและแจ้งตัวเลขสถานการณ์น้ำ ในแหล่งน้ำขนาดกลางในยามวิกฤติ เพราะอยู่ในพื้นที่ตัวเองอยู่ แล้ว ในขณะเจ้าหน้าที่ กรมชลประทานบางจังหวัด ต้องรับผิดชอบดูแลเขื่ อนขนาดกลางหลายเขื่อน ไม่อาจปลีกตัวเฝ้าติดตามดูข้อมู ลน้ำได้ทั่วถึง และทันท่วงที
เช่นเดียวกัน ข้อสะท้อนปัญหาของเกษตรกรผู้ใช้ น้ำในพื้นที่ บางครั้งก็ขาดการกระตุ้นให้ นำเสนอปัญหาและทางออกสู่ส่ วนกลาง ทั้งที่สามารถแก้ไขได้ทันที หรือบรรจุอยู่ ในแผนงานโครงการในระยะต่อไปได้ ทำให้การแก้ไขปัญหาน้ำในพื้นที่ ฉับไวขึ้น ช่วยให้เกษตรกรมีโอกาสเข้าถึงน้ำ ดีขึ้น
เช่นเดียวกั บเกษตรกรนอกเขตชลประทาน ซึ่งมักประสบปัญหาการขาดแคลนน้ำ ในฤดูแล้ง หรือบางครั้งในฤดูฝนในกรณีฝนทิ้ งช่วงนาน เกษตรกรกลุ่มนี้ก็ยังขาดการเข้ าถึงการสนับสนุนจากรัฐ เพราะกลไกในการเชื่อมโยงยังไม่ สอดประสาน
“เอาง่ายๆ แล้งนี้ พื้นที่นอกเขตชลประทานเดือดร้อน ถามเขาแล้ว เขาก็ไม่รู้ว่าจะต้องแจ้งใคร ที่ไหน ทั้งที่อย่างน้อยเขาแจ้งองค์ กรปกครองส่วนท้องถิ่นในพื้นที่ ได้เลย ไล่ขึ้นไปถึงจังหวัด มีโอกาสได้รับการช่วยเหลื อเฉพาะหน้าหรือในระยะยาว ในอนาคตที่จัดตั้งคณะกรรมการลุ่ มน้ำใหม่น่าจะช่วยลดปัญหานี้ได้ ดีขึ้น”
โครงสร้างของคณะกรรมการลุ่มน้ำ มีผู้ว่าราชการจังหวัดเป็ นประธาน ในกรณีลุ่มน้ำดังกล่าวครอบคลุ มหลายพื้นที่ปกครองหลายจังหวัด ให้ผู้ว่าราชการจังหวัดเลื อกประธานกันเอง ที่เหลือเป็นรองประธาน โดยมีหน่วยงานด้านน้ำอื่นๆ ผู้ทรงคุณวุฒิ และกลุ่มผู้ใช้น้ำเป็นกรรมการ และมีตัวแทน สทนช. เป็นกรรมการและเลขานุการ ซึ่งจะประสานกับ สทนช. ส่วนกลางโดยตรงอยู่แล้ว ทำให้ภาพการพัฒนาแหล่งน้ำ การบริหารจัดการน้ำและภัยจากน้ำ มีเอกภาพและประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
ดร.สมเกียรติกล่าวย้ำว่า แนวทางการพัฒนาแหล่งน้ำ และการบริหารจัดการน้ำ ของประเทศนั้น สทนช. ปรับรูปแบบจากการศึกษาพั ฒนาโครงการแบบโดดๆ รายโครงการหรือเฉพาะด้าน เป็นการศึกษาพัฒนาแบบองค์รวม โดยมีราษฎรในพื้นที่มีส่วนร่ วมด้วย ทั้งพื้นที่ต้นน้ำ กลางน้ำ และปลายน้ำ เพื่อให้เกิดการบูรณาการทรั พยากรเข้าด้วยกันอย่ างเหมาะสมและมีเป้าหมายที่ชั ดเจน เพื่อขับเคลื่อนการพัฒนาทรั พยากรน้ำของประเทศเกิดประสิทธิ ภาพที่สุด
“เป็นแนวทางการศึกษาพัฒนาที่ มองทุกด้าน ให้เห็นทั้งภาพรวมและภาพย่ อยของพื้นที่ลุ่มน้ำ ทั้งจุดเด่นจุดด้อย การหามาตรการเชื่อมโยงเพื่อพั ฒนาไปด้วยกัน โดยคำนึงถึงผลกระทบต่ อประชาชนและสิ่งแวดล้อม เน้นการมีส่วนร่วมของประชาชนอย่ างจริงจัง ปี 2563 นี้ การศึกษาน่าจะทะยอยเสร็จสิ้ นและนำไปใช้ประโยชน์ในการพั ฒนาได้” เลขาธิการ สทนช. กล่าว
ติดตามข่าวด่วน กระแสข่าวบน Facebook คลิกที่นี่