สนค. ชี้โอกาสใหม่ของเกษตรไทยในยุคสังคมสูงวัยทั่วโลก ดัน “อาหารเพื่อสุขภาพ” และ “ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร” เป็นพระเอก ส่งเสริมคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ พร้อมเพิ่มมูลค่าเศรษฐกิจอาหารสุขภาพของประเทศ 

เมื่อวันที่ 8 สิงหาคม 2568  นายพูนพงษ์ นัยนาภากรณ์ ผู้อำนวยการสำนักงานนโยบายและยุทธศาสตร์การค้า (สนค.) กระทรวงพาณิชย์ เปิดเผยว่า ปรากฏการณ์ "สังคมสูงวัย" ที่กำลังเกิดขึ้นทั่วโลก กลายเป็นแรงขับสำคัญต่อความต้องการอาหารสุขภาพ โดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุที่ต้องการโภชนาการครบถ้วนและเหมาะสมกับสภาพร่างกายที่เปลี่ยนไป

ข้อมูลจากองค์การอนามัยโลกคาดว่า ภายในปี 2573 หนึ่งในหกของประชากรโลกจะมีอายุ 60 ปีขึ้นไป และจะเพิ่มเป็น 2.1 พันล้านคนในปี 2593 ขณะที่ไทยเองก็กำลังก้าวเข้าสู่สังคมสูงวัยเต็มตัว โดยปี 2567 มีผู้สูงอายุเกิน 65 ปี จำนวนกว่า 9.4 ล้านคน คิดเป็น 14.3% ของประชากรทั้งประเทศ

จากผลสำรวจของสำนักงานสถิติแห่งชาติ พบว่า ผู้สูงอายุไทยใช้จ่ายด้านอาหารและเครื่องดื่มคิดเป็น 35.9% ของค่าใช้จ่ายครัวเรือน และนิยมบริโภคผักผลไม้ถึง 87.4% ของกลุ่มสำรวจ สะท้อนแนวโน้มความต้องการอาหารเพื่อสุขภาพที่ชัดเจน โดยกลุ่มชายสูงวัยยังคงทำงานและมีรายได้ถึง 45.8% ขณะที่กลุ่มหญิงพึ่งพารายได้จากบุตรหลานมากถึง 41.7% ซึ่งส่งผลต่อพฤติกรรมการบริโภคและตัดสินใจซื้อสินค้า

ตลาดผลิตภัณฑ์เสริมอาหารพุ่ง ไทยยังขาดดุล
จากข้อมูลของ Euromonitor ปี 2567 มูลค่าตลาดค้าปลีกผลิตภัณฑ์เสริมอาหารและวิตามินของโลกสูงถึง 136,378 ล้านดอลลาร์สหรัฐ และคาดว่าจะเติบโตเฉลี่ยปีละ 3.4% ตลาดหลักได้แก่ สหรัฐฯ จีน สหภาพยุโรป และญี่ปุ่น โดยเฉพาะไทยซึ่งมีอัตราเติบโตเฉลี่ย 7.7% ต่อปี แต่ยังคงขาดดุลการค้าถึง 554.7 ล้านดอลลาร์

ไทยนำเข้าสินค้ากลุ่มนี้มูลค่ากว่า 600 ล้านดอลลาร์ โดยเฉพาะวิตามินและพรีมิกซ์เพื่อเสริมคุณค่าอาหาร ขณะที่การส่งออกยังอยู่ที่เพียง 51.9 ล้านดอลลาร์ ตลาดส่งออกหลักได้แก่ เมียนมา เวียดนาม กัมพูชา และฮ่องกง

อาหารผู้สูงอายุต้องตอบโจทย์เฉพาะกลุ่ม
อาหารที่เหมาะกับผู้สูงวัยต้องคำนึงถึงข้อจำกัดทางสุขภาพ เช่น ต้องการโปรตีนมากขึ้นเพื่อชะลอการสูญเสียกล้ามเนื้อ ต้องหลีกเลี่ยงน้ำตาลหรือโซเดียมสูงสำหรับผู้ที่มีโรคประจำตัว รวมถึงต้องออกแบบให้ง่ายต่อการบดเคี้ยวและกลืน ตัวอย่างอาหารที่ตอบโจทย์ เช่น อาหารพร้อมทาน อาหารดัชนีน้ำตาลต่ำ หรือเครื่องดื่มสูตรเฉพาะที่ให้พลังงานแต่ไม่กระทบต่อโรคประจำตัว

โอกาสทองของสินค้าเกษตรแปรรูปไทย
ผู้อำนวยการ สนค. ระบุว่า หากผู้ประกอบการไทยสามารถพัฒนาสินค้าเกษตรเพื่อสุขภาพได้ตรงตามความต้องการผู้บริโภคสูงวัย ทั้งในแง่คุณภาพ โภชนาการ และมาตรฐานความปลอดภัย ก็จะสามารถสร้าง “มูลค่าเพิ่ม” ให้เกษตรไทยได้มหาศาล ทั้งในตลาดภายในประเทศและส่งออกสู่ตลาดโลก

อย่างไรก็ตาม การรุกตลาดต่างประเทศต้องให้ความสำคัญกับกฎระเบียบเฉพาะของแต่ละประเทศ เช่น ญี่ปุ่นต้องมีเครื่องหมาย FOSHU หรือยุโรปต้องผ่านเกณฑ์ NHCR ซึ่งใช้เวลานานและต้นทุนสูง ผู้ประกอบการจึงควรวางแผนกลยุทธ์การตลาดให้เหมาะสม เช่น การสื่อสารผ่านบุตรหลานผู้ดูแล หรือเจาะกลุ่มผู้สูงวัยที่ยังทำงาน