“โคก หนอง นา โมเดล” เป็นความหวังของพลเมืองไทยได้จริงหรือไม่ การทำเกษตรแนวทางปรัชญาพอเพียงหรือเกษตรทฤษฎีใหม่ตอบโจทย์สังคมไทยในห้วงเวลที่ทั่วโลกกำลังเผชิญกับโรคโควิดได้หรือไม่ หรือแม้คำถามที่ว่า การทำเกษตรทฤษฎีใหม่ประยุกต์สู่โคก หนอง นา นำไปสู่ความ มั่งคั่ง มั่นคง และยั่งยืนของชีวิตและครอบครัวได้หรือไม่ หรือแม้กระทั้งคำถามที่ว่าเงินกู้ทำโคก หนอง นา ของกรมพัฒนาชุมชน สามารถตอบโจทย์ผู้ประสบภัยจากโควิด ได้จริงหรือไม่ หลากหลายคำถามเหล่านี้ เป็นคำถามที่ค้าคาใจใครหลาย ๆ คน 

 

สำหรับโครงการโคก หนอง นา มีชื่อเต็มว่า โครงการพัฒนาพื้นที่ต้นแบบ การพัฒนาคุณภาพชีวิตตามหลักทฤษฎีใหม่ ประยุกต์สู่ “โคก หนอง นา โมเดล”

“นายสุทธิพงษ์ จุลเจริญ” อธิบดีกรมการพัฒนาชุมชน บอกว่าโครงการ “โคก หนอง นา โมเดล” ถือเป็นโครงการที่ทำให้หลายคนรู้จักกรมการพัฒนาชุมชนมากขึ้นจากการน้อมนำทฤษฎีเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในหลวงรัชกาลที่ 9 และน้อมนำเอาพระปฐมบรมราชโองการของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว “สืบสาน รักษา ต่อยอด” มาใช้ในการพัฒนาคนช่วงปีงบประมาณ 2563 ที่รัฐบาลมีเงินกู้มาฟื้นฟูเศรษฐกิจภายหลังการระบาดของโรคโควิดโดยให้ส่วนราชการต่าง ๆ จัดทำโครงการของบประมาณกรมการพัฒนาชุมชน จึงได้เสนอโครงการพัฒนาพื้นที่ต้นแบบ การพัฒนาคุณภาพชีวิตตามหลักทฤษฎีใหม่ประยุกต์สู่โคก หนอง นา โมเดล

 

โดยโครงการโคก หนอง นา โมเดล ได้รับความเห็นชอบและได้รับอนุมัติงบประมาณ 4,787 ล้านบาท เพื่อมาพัฒนาครัวเรือนต้นแบบกว่า 25,000 ครัวเรือนเป็นโครงการแรกและโครงการเดียวที่รัฐบาลอนุมัติให้ใช้งบฯเงินกู้ก้อนนี้ในรอบแรกซึ่งเป็นมิติใหม่ของระบบราชการ

 

หลักสำคัญของโคก หนอง นา โมเดล คือการพัฒนาคนให้เป็นคนที่สามารถบริหารจัดการชีวิตได้ ให้พึ่งพาตนเองได้ ไม่ต้องเป็นหนี้ ไม่ต้องกลัวราคาพืชผลตกต่ำที่สำคัญที่สุดสามารถช่วยประชาชนเจ้าของโฉนด น.ส.3 หรือมีพื้นที่อยู่ในที่ดิน ส.ป.ก. ป่าไม้ กรมธนารักษ์ หรือที่ดินประเภทอื่น ๆ   ให้สามารถทำกินได้โดยมีการประสานกับหน่วยงานผู้ดูแลเรื่องนี้เพื่อดำเนินการร่วมกัน

 

โครงการนี้ได้เปิดรับสมัครบุคคลมาเข้าร่วมโครงการจำนวน 9,188 อัตรา ปฏิบัติงานในพื้นที่ 73 จังหวัดทั่วประเทศ และจะดำเนินโครงการต่อไปจนสิ้นสุดในวันที่ 1 ตุลาคม 2564 งบประมาณในโครงการบางส่วนจะใช้กระตุ้นเศรษฐกิจด้วยการจ้างงานคนในพื้นที่ประจำศูนย์การเรียนรู้ระดับตำบล ในตำแหน่งที่เรียกว่า “นักพัฒนาพื้นที่ต้นแบบ” ด้วยสัญญาจ้าง 1 ปี 9,000 บาท/คน/เดือน รวมกว่า 992,304,000 ล้านบาท เป็นครั้งแรกที่จ้างงานคนว่างงานให้เป็นเกษตรกรโดยไม่จำกัดคุณวุฒิ ไม่จำกัดสายอาชีพ ไม่ดูประวัติอาชญากรรม ช่วยให้คนที่อยากพัฒนาตัวเองสามารถดำเนินชีวิตตามหลักเศรษฐกิจพอเพียงได้

 

 

 

สรุปเป้าหมายของโครงการโคก หนอง นาโมเดล ภายใต้ได้รับการจัดสรรงบประมาณเงินกู้ 4,787 ล้าน เพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจสู่ชุมชนให้ครอบคลุม 79 จังหวัด 575 อำเภอ 3,246 ตำบล 25,179 ครัวเรือน พร้อมจ้างผู้ได้รับผลกระทบจากโควิดอีก 9,188 คน และผลพลอยได้คือ เกิดป่า,มีแหล่งน้ำและสร้างอาชีพที่มั่นคงให้กับพลเมืองของประเทศชาติ  

 

เพื่อแสวงหาข้อมูลจากพื้นที่จริงในการทำโครงการโคกหนองนา “ทีมข่าวเฉพาะกิจหนังสือพิมพ์บ้านเมืองออนไลน์” จึงได้ไปเก็บข้อมูลในภาคอีสานโดยเลือกจังหวัดขอนแก่นเป็นจังหวัดแรก เนื่องจากข้อมูลที่ได้รับจากกรมการพัฒนาชุมชนผู้บริหารกรมการพัฒนาชุมชน คาดหวังต้องการตั้งจังหวัดขอนแก่นเป็น “ขอนแก่นโมเดล” ในการทำโคก หนอง นา

 

จังหวัดขอนแก่น เป็นจังหวัดขนาดใหญ่จังหวัดหนึ่งในภาคอีสาน มี 26 อำเภอ 198 ตำบล 2,331 หมู่บ้าน และ389 ชุมชนมีครัวเรือนประมาณ 534,715 ครอบครัว

 

นายจำเริญ แหวนเพ็ชร พัฒนาการจังหวัดขอนแก่นได้ให้ข้อมูล เกี่ยวกับประชาชนที่เข้าร่วมโครงการโคก หนอง นา ในภาพรวมว่า จังหวัดขอนแก่นตอนนี้มีครัวเรือนที่เข้าร่วมโคก หนอง นาทั้งหมด 516 ครัวเรือน อบรมไปแล้วจำนวน 5 รุ่นจากทั้งหมด 11 รุ่น และสามารถจ้างเกษตร บัณฑิตจบใหม่ ผู้ว่างงาน กลุ่มแรงงานที่ได้รับผลกระทบจากโควิดถูกเลิกจ้างอีก 312 คน ซึ่งคนเหล่านี้ทำสัญญาจ้างไปเรียบร้อยแล้ว 

 

 

ปัญหานอกนั้นอาจมีบ้างส่วนใหญ่เกิดจากผู้เข้าร่วมโครงการ เช่น ผู้สมัครอบรมติดปัญหาเรื่องเข้าร่วมอบรมในโครงการ 4 คืน 5 วันบ้าง มีปัญหาแบบแปลนในพื้นที่ ปัญหาการขุด หรือแม้กระทั้งปัญหาที่ดิน บางครอบครัวตอนเข้าร่วมโครงการยังไม่ได้แบ่งที่ดิน เมื่อเราเข้าไปสำรวจแล้ว มีการแบ่งที่ดินลดน้อยลงจากที่แจ้งกับทางเราเอาไว้ ตรงนี้ก็เป็นปัญหาแต่เราก็สามารถแก้ได้

 

นอกจากนี้ นายจำเริญ แหวนเพ็ชร ได้ชวนให้ไปดูแปลงผักปลอดภัยไร้สารเคมี ณ บ้านท่าแร่ ต.ดอนหัน อ.เมืองจ.ขอนแก่น ตั้งอยู่ริมบึงขนาดใหญ่บนที่ดินสาธารณะประโยชน์ที่กรมการพัฒนาชุมชนร่วมเข้าไปสนับสนุน

 

จากการสอบถาม นายนิรันต์ หล้าสีดา ผู้ใหญ่บ้านท่านบอก ว่า ผักที่นี้เป็นผักปลอดสารพิษ ปลอดสารเคมีร้อยเปอร์เซ็นต์กรมการพัฒนาชุมชนได้เข้ามาร่วมสนับสนุนในเรื่องเมล็ดพันธุ์และประสานกับหน่วยงานต่าง ๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน รวมทั้งประชาสัมพันธ์แปลงผักแห่งนี้ให้พวกเรา

 

 

พื้นที่ “ไฮไลท์” โคก หนอง นา ใน จังหวัดขอนแก่น ที่เราต้องไปเยือนและดูงานคือ อ.แวงใหญ่ ซึ่งที่นี่กำลังจะถูกสถาปนาให้เป็น “พื้นที่โมเดล” ในการทำโคก หนอง นา ของกรมพัฒนาชุมชนทั่วประเทศแปลว่าต้องมีอะไรดี

 

อันดับแรกเลย ผมทำงานเป็นทีมไม่ทำงานหน่วยเดียว คือจะสร้างการรับรู้ทุกภาคส่วน ให้ทุกคนเข้ามามีส่วนร่วม โครงการโคก หนอง นา อำเภอแวงใหญ่ มีผู้เข้าร่วมเยอะกว่าอำเภออื่น ๆ ในจังหวัดขอนแก่น

 

เฟส 1 ในในอำเภอแวงใหญ่ มี 50 แปลง และก็มีงบเศรษฐกิจพอเพียงอีก 18 แปลง รวมแล้ว 68 แปลง ที่นี่เฟส 2 กำลังจะตามมาอีกประมาณ 40 ครัวเรือน รวมแล้วก็ประมาณ 108 ครัวเรือน

 

เหตุที่คนเข้าร่วมโครงการเยอะ อย่างที่ผมบอกตั้งแต่ต้น คือ ให้ทุกภาคส่วนมีส่วนร่วม สื่อสารหลาย ๆ ช่องทาง 

 

 

นายปลวัชร   วรรณจงคำ   พัฒนาการอำเภอแวงใหญ่ จ.ขอนแก่น บอกเล่าวิธีทำงานในพื้นที่ให้ฟัง ซึ่งนอกจากนี้ปัญหาอีกส่วนหนึ่งที่เกิดขึ้นทั่วประเทศสำหรับการดำเนินงานโคก หนอง นา คือ ปัญหาเรื่องแบบ และการขุด สำหรับอำเภอแวงใหญ่ ไม่มีปัญหา เมื่อถามถึงจุดเด่นของอำเภอแวงใหญ่ จ.ขอนแก่น ที่ตอนนี้หลายหน่วยงานมาดูงานการขุด หลายหน่วยงานส่งคนมาอบรม  

 

 

“โครงการโคกหนองนาโมเดลของกรมพัฒนาชุมชน เป็นโครงการที่เป็นกระแสทั่วประเทศแล้วตอนนี้ บางคนก็เข้าร่วมโครงการกับกรมพัฒนาชุมชน บางคนก็ใช้งบส่วนตัวในการทำ  ก็เป็นกระแสที่มาแรงมากนะครับ ใครๆ ก็ติดหูเรื่องโคกหนองนาไปแล้ว  เพราะตอบโจทย์ชีวิตเขาได้  คนที่มีที่ดินอยู่บ้างแต่ไม่เคยคิดจะต้องทำอะไร ก็หันสนใจที่จะทำโคกหนองนา เมื่อเป็นโคกหนองนาแล้วก็จะทำให้เรามีที่พักผ่อนหย่อนใจอย่างน้อยเลยนะครับคนที่มีตังค์มีอะไรอยู่แล้วเนี่ย…เดี๋ยวก็จะมีที่พักผ่อนที่ตัวเองไป วันหยุดบ้างอะไรบ้างก็จะไปที่โคกหนองนาเป็นที่ตัวเอง พอไปที่โคกหนองนาก็จะเดินไปดูน้ำดูหนองเดินดูต้นไม้ปลูกต้นไม้ก็จะได้ออกกำลังกาย แทนที่จะเอาเวลาไปทำอย่างอื่น แล้วก็จะมีผลผลิตที่เกิดจากโคกหนองนากินแล้วสุขภาพก็ดี เพราะพวกเราทำโดยหลักเกษตรธรรมชาติ ปลูกผัก ปลอดสารพิษ” นายปลวัชร   วรรณจงคำ  กล่าวทิ้งท้าย

 

เป้าหมายหลักประการหนึ่งของงบประมาณเงินกู้ที่กรมพัฒนาชุมชนได้รับจัดสรรมา คือ เพื่อการฟื้นฟูเศรษฐกิจท้องถิ่นผ่านการสร้างรายได้ สร้างงานให้กับกลุ่มบุคคลที่ได้รับผลกระทบจากโควิด ไม่ว่าจะเป็นเกษตรกร พนักงานบริษัท นักศึกษาจบใหม่

 

 

นางธนชพร สินเธาว์  เดิมเป็นวิทยากรอบรมคนมาดูงานหน่วยงานแห่งหนึ่ง ได้รับผลกระทบจากโควิดช่วงแรก เพราะไม่มีคนมาอบรมในศูนย์ การรวมตัวกันเกิน 5 คนไม่ได้ กระทบกับรายได้เต็ม ๆ   

            

 

นายชราวุฒิ แสงไพร เคยทำงานเป็นพนักงานบริษัท ได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาดของโควิด จึงถูกเลิกจ้าง กลับมาดูแลพ่อแม่ที่อายุมากแล้ว หันมาเลี้ยงวัว ปลูกผัก ปลูกข้าว 

 

 

การทำโคก หนอง นา  แม้จะเป็นสิ่งที่หลายคนใฝ่ฝันอยากจะทำ อยากจะมีชีวิตที่ดีแบบพอกิน พอใช้ พออยู่ แต่หากไม่ลงมือทำ ก็ยากที่จะประสบความสำเร็จได้

 

ในตอนต่อไปทีมข่าวเฉพาะกิจหนังสือพิมพ์บ้านเมืองออนไลน์ จะเดินทางไปดูโคก หนอง นา จังหวัดมหาสารคาม ซึ่งที่นี่มีผู้ทำเกษตรทฤษฎีใหม่สามารถส่งลูกสองคนจนจบระดับปริญญาตรีได้ การทำเศรษฐกิจแนวนี้ ภาครัฐก็หันมาสนใจมาสร้างถนน นำไฟฟ้าเข้าชุมชนขุดบ่อบาดาลให้  ตอนต่อไป โปรดติดตาม!!