หนึ่งเดียวในไทย งานบุญรดน้ำต้นโพธิ์ สังขละบุรี

วิสาขบูชาปีนี้  ททท.กาญจนบุรี ขอชวนไปร่วมงานบุญ สัมผัสวิถีความเชื่อที่งดงามของชาวไทยเชื้อสายมอญ ในงาน “ประเพณีรดน้ำต้นโพธิ์” และ “ออกร้านตลาดนิพพาน” ที่ลานหน้าเจดีย์พุทธคยา วัดวังก์วิเวการาม อ.สังขละบุรี ในวันเสาร์ที่ ๑๘ พฤษภาคม ๒๕๖๒ นี้ 

ภาพถ่ายโดย คุณศุภสวัสดิ์ เพียรธัญกรณ์

วันวิสาขบูชา (วันเพ็ญขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖) ถือเป็นวันสำคัญสากลทางพระพุทธศาสนาของพุทธศาสนิกชนทั่วโลก เป็นวันที่พุทธศาสนิกชนต่างพร้อมใจกันเข้าวัดทำบุญทำทาน รักษาศีล ฟังพระธรรมเทศนา และมีการเวียนเทียนในช่วงค่ำเพื่อความเป็นสิริมงคล  สำหรับที่ วัดวังก์วิเวการาม อ.สังขละบุรี จ.กาญจนบุรี มีประเพณีที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน และถือปฏิบัติกันในทุกวันเพ็ญเดือน ๖ นี้ด้วย นั่นคือ “ประเพณีรดน้ำต้นโพธิ์” ซึ่งแต่เดิมเป็นพิธีที่พุทธศาสนิกชนในพม่าปฏิบัติกันในวันวิสาขบูชา แต่สำหรับในประเทศไทยนั้น จะพบได้ที่ชุมชนชาวมอญสังขละบุรี ที่วัดวังก์วิเวการาม แห่งนี้เพียงแห่งเดียวเท่านั้น

ภาพถ่ายโดย คุณศุภสวัสดิ์ เพียรธัญกรณ์

สำหรับความเป็นมาของประเพณีรดน้ำต้นโพธิ์ เกิดขึ้นตั้งแต่สมัยใดของเมืองมอญนั้นไม่ทราบแน่ชัด  ส่วนที่ชุมชนชาวมอญแห่งนี้ เมื่อครั้งยังตั้งชุมชนอยู่ที่อำเภอสังขละบุรีเก่า ก่อนที่จะถูกน้ำท่วมจากการสร้างเขื่อนวชิราลงกรณ (บริเวณที่เป็น “เมืองบาดาล” ในปัจจุบัน) ก็ยังไม่มีประเพณีนี้เกิดขึ้น เพราะยังไม่มีต้นโพธิ์  ต่อมาในปี พ.ศ.๒๕๓๐ เมื่อครั้งที่หลวงพ่ออุตตมะเดินทางไปอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุ เพื่อนำมาประดิษฐานไว้บนยอดเจดีย์พุทธคยา หลวงพ่ออุตตมะได้อัญเชิญ “ต้นหน่อพระศรีมหาโพธิ์” ที่ได้รับพระราชทานมาจากสมเด็จพระสังฆราชแห่งประเทศศรีลังกา มาพร้อมกันด้วย  ครั้นถึงวันพุธที่ ๑๐ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๓๐ สมเด็จพระพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยานิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ได้เสด็จมาทรงปลูกต้นพระศรีมหาโพธิ์ต้นนี้ ไว้ที่บริเวณลานเจดีย์พุทธคยา ของวัดวังก์วิเวการาม  ตั้งแต่นั้นมา หลวงพ่ออุตตมะจึงได้รื้อฟื้นให้มีประเพณีรดน้ำต้นโพธิ์ขึ้น เหมือนที่เมืองมอญบ้านเกิดของท่าน ในทุกวันเพ็ญขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖  โดยในช่วงเย็นถึงค่ำ ชาวมอญจะพร้อมใจกันนำน้ำอบ น้ำหอม น้ำสะอาดลอยด้วยดอกไม้ มารวมตัวรดน้ำต้นพระศรีมหาโพธิ์ผ่านรางกระบอกไม้ไผ่  จนกลายมาเป็น “ประเพณีรดน้ำต้นโพธิ์” ของชุมชนมอญสังขละบุรีแห่งนี้ในที่สุด

ภาพถ่ายโดย คุณศุภสวัสดิ์ เพียรธัญกรณ์

นอกจากนี้ในเย็นวันเดียวกัน ยังมีประเพณีที่น่าสนใจอีกอย่างหนึ่ง คือ “การออกร้านตลาดนิพพาน” (นิพพาน คือ ความดับ ไม่ต้องเกิดอีก อันเป็นจุดมุ่งหมายสูงสุดของพระพุทธศาสนา ดังนั้นพุทธศาสนิกชนคนมอญทุกคนจึงหมั่นทำความดี สร้างกองบุญกองกุศลต่าง ๆ ไว้  มีทั้งการให้ทาน รักษาศีล เจริญสมาธิภาวนา ก็เพื่อให้บรรลุถึงซึ่งนิพพาน) ซึ่งในวันเพ็ญขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ โดยปกติจะตรงกับวันวิสาขบูชา อันเป็นวันที่สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเสด็จดับขันธปรินิพพาน  ชาวมอญที่สังขละบุรี จะพร้อมใจกันจัดประเพณีออกร้านตลาดนิพพานนี้ขึ้น หลังจากเสร็จสิ้นการทำบุญรดน้ำต้นโพธิ์แล้ว  โดยชาวบ้านที่มาออกร้านในตลาดนิพพาน จะจัดเตรียมอาหารคาว-หวาน ขนม ผลไม้ น้ำดื่ม หรือน้ำหวาน มาเตรียมตั้งร้านรอไว้ตั้งแต่ช่วงเย็น  หลังจากร่วมบุญรดน้ำต้นโพธิ์เสร็จแล้ว ชาวบ้านก็จะไปร่วมกันสมาทานศีล ไหว้พระ สวดมนต์ และเวียนเทียนรอบเจดีย์พุทธคยา  จากนั้นก็จะเปิดตลาดให้ผู้คนที่มาร่วมงานบุญ  ได้นำบุญที่ทำมาแล้วนั้นมาแลกกับสิ่งของ โดยไม่ต้องมีการใช้เงินซื้อแต่อย่างใด เนื่องจากผู้ขายเองก็ปรารถนาบุญ และการสร้างทานบารมีด้วยเช่นกัน  จึงกล่าวได้ว่าเป็นตลาดที่คนขายก็ได้บุญ คนซื้อก็สุขใจ  โดยชาวมอญมีความเชื่อว่าบุญต่าง ๆ ที่ได้สั่งสมไว้แล้วนี้ จะนำพาให้บรรลุถึงซึ่งนิพพานในที่สุด  จึงมีชื่อเรียกประเพณีบุญนี้ว่า “การออกร้านตลาดนิพพาน” นับเป็นอีกงานประเพณีที่ยืนยันได้ถึงความเลื่อมใสศรัทธาในพระพุทธศาสนาของชาวมอญสังขละบุรีอย่างไม่เสื่อมคลาย

ภาพถ่ายโดย คุณศุภสวัสดิ์ เพียรธัญกรณ์

ททท.กาญจนบุรี จึงขอเชิญชวนนักท่องเที่ยว และพุทธศาสนิกชน เดินทางไปท่องเที่ยวอำเภอสังขละบุรี และร่วมงานบุญในครั้งนี้ ร่วมกับชาวมอญสังขละบุรี ในวันวิสาขบูชาปีนี้ ซึ่งตรงกับวันเสาร์ที่ ๑๘ พฤษภาคม ๒๕๖๒ ณ บริเวณลานหน้าเจดีย์พุทธคยา อ.สังขละบุรี จ.กาญจนบุรี  สนใจสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ คุณอรัญญา  เจริญหงษ์ษา (เลขาวัฒนธรรมตำบลหนองลู)  โทรศัพท์ ๐๘๙ ๐๙๒ ๕๑๔๐, ๐๘๙ ๕๑๔ ๒๓๙๘  

ภาพหน้าปกโดย   คุณศุภสวัสดิ์ เพียรธัญกรณ์