ระบบสาธารณสุขไทยเผชิญความท้าทายจากการพึ่งพายาและเวชภัณฑ์นำเข้าที่มีต้นทุนสูง และความจำเป็นในการเสริมสร้างความมั่นคงทางสุขภาพภายในประเทศ ด้วยเหตุนี้ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกจึงได้รับการผลักดันให้มีบทบาทสำคัญยิ่งขึ้นในการใช้สมุนไพรไทยเป็นเครื่องมือในการลดการนำเข้า และสร้างมูลค่าเพิ่มจากภูมิปัญญาดั้งเดิม

นโยบายและเป้าหมายงบประมาณ ปี 2569
น.ส.ตรีชฎา ศรีธาดา โฆษกกระทรวงสาธารณสุข เปิดเผยเมื่อวันที่ 20 กรกฎาคม 2567 ว่า งบประมาณประจำปี 2569 ที่จัดสรรให้กระทรวงสาธารณสุข รวมทั้งสิ้น 177,639.6 ล้านบาท มีเป้าหมายหลักคือ “ยกระดับสาธารณสุขไทย แข็งแรงทุกวัย เศรษฐกิจสุขภาพมั่นคง” โดยหนึ่งในนโยบายสำคัญคือการสนับสนุนการผลิตยาในประเทศ โดยเฉพาะสมุนไพรไทย เพื่อลดการนำเข้าจากต่างประเทศ

ภายใต้การนำของนายสมศักดิ์ เทพสุทิน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข ได้มีการสั่งการให้กรมการแพทย์แผนไทยฯ และสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) เร่งผลักดันการใช้สมุนไพรในระบบบริการสาธารณสุข และพัฒนาให้เป็นสินค้าหลักในเศรษฐกิจสุขภาพของประเทศ

ยุทธศาสตร์การส่งเสริมสมุนไพรไทย
กรมการแพทย์แผนไทยฯ ได้กำหนดพันธกิจชัดเจน ได้แก่:
การพัฒนาแหล่งผลิตสมุนไพรที่มีมาตรฐาน
การส่งเสริมการใช้ยาและผลิตภัณฑ์สมุนไพรในระบบสุขภาพหลัก
การอนุรักษ์และถ่ายทอดภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย
การพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ (Wellness Tourism) ผ่านศูนย์เวลเนสและบริการนวดเฉพาะทาง
การสนับสนุนผู้ประกอบการให้สามารถแข่งขันในตลาดสุขภาพ ความงาม และเครื่องสำอางระดับสากล

บทวิเคราะห์
นโยบายนี้มีความสอดคล้องกับแนวโน้มโลกที่หันมาให้ความสนใจการแพทย์แบบองค์รวมและผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ การลงทุนในสมุนไพรและแพทย์แผนไทยจึงไม่เพียงตอบโจทย์สุขภาพภายในประเทศ แต่ยังส่งเสริม Soft Power ของไทยในเวทีโลกอีกด้วย

อย่างไรก็ตาม ความสำเร็จของโครงการขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายประการ เช่น
การควบคุมคุณภาพผลิตภัณฑ์สมุนไพรให้ได้มาตรฐานสากล
การพัฒนาบุคลากรแพทย์แผนไทยให้มีทักษะเฉพาะทาง
การตลาดและการสร้างภาพลักษณ์ที่น่าเชื่อถือในระดับนานาชาติ
ความร่วมมือกับภาคเอกชนและชุมชนท้องถิ่น เพื่อยกระดับเศรษฐกิจฐานราก

ผลกระทบทางเศรษฐกิจและสังคมที่คาดการณ์
ด้านเศรษฐกิจ: ลดรายจ่ายด้านยานำเข้า เพิ่มรายได้จากการท่องเที่ยวสุขภาพ และขยายตลาดสมุนไพรไทย
ด้านสังคม: สร้างอาชีพในท้องถิ่นผ่านการปลูกสมุนไพร การนวด และบริการเวลเนส เพิ่มคุณภาพชีวิตประชาชน
ด้านวัฒนธรรม: สืบสานภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทยให้มีบทบาทร่วมสมัย

ดังนั้น การดำเนินนโยบายส่งเสริมสมุนไพรไทยภายใต้งบประมาณปี 2569 เป็นจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนผ่านระบบสาธารณสุขไทยสู่ความยั่งยืน ไม่เพียงลดภาระงบประมาณ แต่ยังสร้างศักยภาพเชิงเศรษฐกิจผ่านนวัตกรรมจากภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยมีเป้าหมายสูงสุดคือการผลักดันประเทศไทยสู่การเป็นผู้นำด้านสุขภาพและการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพในระดับโลก