กิจกรรมมหกรรมการตรวจคัดกรองกลุ่มเสี่ยงโรคพยาธิใบไม้ตับ และมะเร็งท่อน้ำดีและวันมะเร็งท่อน้ำดีโลก ได้รับความร่วมมืออย่างดีจากทุกภาคส่วน ในการร่วมกันกำจัดปัญหาสุขภาพที่สำคัญนี้อย่างต่อเนื่อง เพื่อประโยชน์แก่พี่น้องประชาชนและประเทศชาติ ส่งผลให้ประชาชนมีคุณภาพชีวิตที่ดีต่อไป
 

เมื่อเวลา 13.30 น.วันที่ 10กุมภาพันธ์ พ.ศ.2566 ที่ศูนย์ประชุมอเนกประสงค์กาญจนาภิเษก มหาวิทยาลัยขอนแก่น (มข.)จังหวัดขอนแก่น นพ.ธเรศ กรัษนัยรวิวงค์ อธิบดีกรมควบคุมโรค เป็นประธานเปิดงานมหกรรมการตรวจคัดกรองกลุ่มเสี่ยงโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีและวันมะเร็งท่อน้ำดีโลก โดยมี รศ.นพ.ชาญชัย พานทองวิริยะกุล อธิการบดีมหาวิทยาลัยขอนแก่น, ดร.พงษ์ศักดิ์ ตั้งวานิชกพงษ์ นายก อบจ.ขอนแก่น,นพ.ประทีป ธนกิจเจริญเลขาธิการคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.),นพ.จเด็จ ธรรมธัชอารี เลขาธิการสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.), นพ.วิชัย โชควิวัฒน์ ประธานคณะกรรมการบริหารสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ, นายอเนก บำรุงกิจ รองผู้อำนวยสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ, นายบุญฤทธิ์ พาณิชย์รุ่งเรือง รองนายกเทศมนตรีนครขอนแก่น ,นพ.ศรายุทธ อุตตมางคพงศ์ ผู้อำนวยการสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 2 พิษณุโลก, พญ.รพีพรรณ โพธิ์ทอง ผู้อำนวยการสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 5 ราชบุรี, นพ.สมาน ฟูตระกูล ผู้อำนวยการสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น, พญ.ศศิธร ตั้งสวัสดิ์ ผู้อำนวยการสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 8 อุดรธานี, นพ.ทวีชัย วิษณุโยธิน ผู้อำนวยการสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 9 นครราชสีมา,นพ.ดุสิต ขำชัยภูมิ ผู้อำนวยการสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เขต 7 ขอนแก่น, นายสุทธินันท์ บุญมี ประธานคณะกรรมการเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขตพื้นที่ 7, นายณรงค์ พลละเอียด ประธานคณะกรรมการเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขตพื้นที่ 8 ดารานักร้องชื่อดังไมค์ ภิรมย์พร ผู้บริหาร คณะนักวิจัย สื่อมวลชน และ ประชาชน ร่วมตรวจคัดกรอง กว่า10,000 คน

รศ.นพ.ชาญชัย พานทองวิริยะกุล อธิการบดีมหาวิทยาลัยขอนแก่น กล่าวว่าในวันนี้มหาวิทยาลัยขอนแก่น ในฐานะมหาวิทยาลัยวิจัยแห่งชาติ และผู้นำของสถาบันอุดมศึกษาในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ได้ตระหนักถึงความรุนแรงของโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีท่อน้ำดี ทั้งในประเทศไทยและประเทศอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขง พยาธิใบไม้ตับเป็นสาเหตุปฐมภูมิของโรคพยาธิใบไม้ตับรวมทั้งมีความเกี่ยวข้องกับการเกิดมะเร็งท่อน้ำดี ในประเทศไทยมะเร็งท่อน้ำดีเป็นสาเหตุของการเสียชีวิตของประชาชนถึง 20,000 คนต่อปี
 

รศ.นพ.ชาญชัย กล่าวด้วยว่าดังนั้นตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้ให้การสนับสนุนสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี และคณะนักวิจัยในการทุ่มเทเพื่อการศึกษาวิจัยและแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีอย่างต่อเนื่อง โดยวิธีการหนึ่งในความพยายามลดอุบัติการณ์โรคมะเร็งท่อน้ำดี คือ การตรวจคัดกรองเพื่อค้นหาผู้ติดเชื้อด้วยการตรวจคัดกรองด้วยชุดตรวจปัสสาวะสำเร็จรูป และค้นหาผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดีระยะแรกด้วยการตรวจคัดกรองด้วยเครื่องอัลตร้าซาวด์ โดยมหาวิทยาลัยขอนแก่นได้ให้การสนับสนุนในการดำเนินงานตลอดมา

รศ.นพ.ชาญชัย กล่าวต่อไปว่ามหาวิทยาลัยขอนแก่น เล็งเห็นถึงประโยชน์สูงสุดเพื่อการอุทิศให้แก่สังคม จึงได้ให้การสนับสนุนให้เกิดมหกรรมการตรวจคัดกรองกลุ่มเสี่ยงโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีและวันมะเร็งท่อน้ำดีโลกในครั้งนี้ เป็นการให้บริการตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับ โดยใช้ชุดตรวจปัสสาวะสำเร็จรูปชนิดเร็ว OV RDT และการตรวจคัดกรองมะเร็งท่อน้ำดี โดยใช้เครื่องอัลตร้าซาวด์ ให้กับประชาชน
 

รศ.นพ.ชาญชัย กล่าวอีกว่าดังนั้น ในวันนี้ จึงมีความสำคัญยิ่งที่ยืนยันว่าทุกภาคส่วนกำลังร่วมมือร่วมใจกันในการแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีอย่างเป็นระบบ และการทำงานร่วมกันในครั้งนี้จะเป็นตัวอย่างที่สำคัญของการทำงานวิจัยและการนำผลจากการวิจัยมาพัฒนา และนำไปใช้เพื่อแก้ปัญหาให้พี่น้องประชาชนในประเทศอย่างแท้จริง
 

ด้าน นพ.ธเรศ กรัษนัยรวิวงค์ อธิบดีกรมควบคุมโรค กล่าวว่าเป็นที่ทราบกันดีว่าปัญหาพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีเป็นปัญหาสาธารณสุขที่อยู่คู่กับคนไทยโดยเฉพาะประชากรในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคเหนือมาช้านาน แม้จะทราบมานานแล้วว่าการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญในการก่อมะเร็งท่อน้ำดี และการงดกินปลาน้ำจืดดิบเป็นหนทางหนึ่งที่จะป้องกันมะเร็งท่อน้ำดีได้ แต่อุบัติการณ์ของมะเร็งท่อน้ำดีในประเทศไทยไม่ได้ลดลงเลย ซึ่งได้ก่อให้เกิดความสูญเสียอย่างมหาศาลทั้งต่อชีวิต สังคมและเศรษฐกิจของชาติ

นพ.ธเรศ กล่าวเสริมว่าดังนั้นกระทรวงสาธารณสุขได้ตระหนักถึงความรุนแรงของโรคนี้และทุ่มเทสรรพกำลังทุกด้านในการเข้ามาช่วยในการแก้ไขปัญหานี้ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องโดยเฉพาะมหาวิทยาลัยขอนแก่น ซึ่งเป็นองค์กรนำร่องในการแก้ไขปัญหานี้มาโดยตลอดจนสามารถผลักดันให้คณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบแนวทางการขับเคลื่อนแผนยุทธศาสตร์ทศวรรษกำจัดปัญหาพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี เมื่อวันที่ 21 มิถุนายน 2558
 

นพ.ธเรศ กล่าวตอไปว่าโดยดำเนินการผ่านโครงการปลอดพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี เพื่อคนไทยสุขภาพดีในปี 2568 ตามยุทธศาสตร์ทศวรรษการกำจัดปัญหาพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีปี 2558- 2568 โดยเห็นชอบแนวทางการขับเคลื่อนแผนยุทธศาสตร์ทศวรรษกำจัดพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีเพื่อให้บรรลุตามเป้าหมายของแผนยุทธศาสตร์ ส่งผลให้เกิดการกำจัดปัญหาพยาธิใบม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีเกิดความยั่งยืน และผลักดันให้เป็นการดำเนินงานปกติในอนาคต
 

นพ.ธเรศ กล่าวตบท้ายว่าในงานมหกรรมการตรวจคัดกรองกลุ่มเสี่ยงโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีและวันมะเร็งท่อน้ำดีโลกในครั้งนี้ ถือเป็นแรงขับเคลื่อนในทุกระดับของพื้นที่ อันได้แก่ องค์กรส่วนราชการ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น วิสาหกิจ เอกชน องค์กรชุมชน และภาคประชาชน เพิ่มศักยภาพการให้บริการตรวจคัดกรองให้กับประชาชน เพิ่มโอกาสการเข้าถึงบริการของประชาชนให้มากและทั่วถึงด้วยนวัตกรรมในการตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับแบบรวดเร็วในปัสสาวะและการคัดกรองมะเร็งท่อน้ำดีด้วยเครื่องอัลตร้าซาวด์ ประกอบกับการสร้างความตระหนักรู้และสร้าง awareness ให้กับประชาชน ซึ่งทั้งหมดจะเป็นการแก้ไขปัญหาอย่างเป็นรูปธรรมและยั่งยืน อันจะนำไปสู่การลดการสูญเสียทั้งทางเศรษฐกิจและสังคมของประเทศต่อไป

ส่วน นพ.ประทีป ธนกิจเจริญ เลขาธิการคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) กล่าวว่า วันนี้ซึ่งเป็นวันมะเร็งท่อน้ำดี ซึ่งทางมหาวิทยาลัยขอนแก่น โดยสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี ร่วมกับหน่วยงานต่างๆ เช่นกระทรวงสาธารณสุข สถาบันการศึกษา และที่สำคัญคือภาคส่วนประชาชน ได้ร่วมกันจัดงานคัดกรองโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ทำไมต้องทำเรื่องนี้เพราะปัญหา เรื่องของพยาธิใบไม้ตับ ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดโรคมะเร็ง ท่อน้ำดี เป็นปัญหาของ สาธารณสุข ที่เรื้อรังมานาน เพราะเกี่ยวข้องในหลายมิติ ในขณะนี้มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้มีการศึกษา ค้นคว้า และวิจัย ชุดตรวจปัสสาวะ
 

นพ.ประทีป กล่าวอีกว่าสมัยก่อนใช้ตรวจอุจจาระ ซึ่งยากมากแต่สมัยนี้ ใช้ชุดตรวจแบบ ATK ตรวจปัสสาวะรู้ผลทันที ว่ามีเชื้อโรคพยาธิใบไม้ตับในร่างกายหรือไม่ ถ้าตรวจเจอเรามียารักษา หลังจากนั้นถ้ามีกลุ่มเสี่ยงมากๆ ที่จะเป็นมะเร็งท่อน้ำดี ก็มีการตรวจอุลตร้าซาวด์ ถ้าตรวจเจอก็มีหนทางรักษา ทั้งภาคอีสานและมหาวิทยาลัยขอนแก่น รวมทั้งโรงพยาบาลต่างๆ เราสามารถที่ผ่าตัดรักษาให้หายขาดได้ 
 

นพ.ประทีป กล่าวด้วยว่าดังนั้นเรามีความพร้อมที่จะให้โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี หมดไปจากประเทศไทยได้ ถ้าทุกฝ่ายร่วมมือกัน ดังนั้นสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ หรือ สช. ดังนั้นเลยขอเชิญชวนทุกหน่วยงาน มาจัดตั้งคณะกรรมการและจัดโรดแมตท์ว่าแต่ละหน่วยงานมีหน้าที่ อะไรที่จะกำจัดพยาธิใบไม้ตับ ให้หมดไป ทำให้โรคมะเร็งท่อน้ำดีหายไปจากประเทศไทยได้

ทางด้าน ดร.พงษ์ศักดิ์ ตั้งวานิชกพงษ์ นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่นกล่าวว่า องค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่น ในฐานะเป็นองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นขนาดใหญ่ที่มีพื้นที่ครอบคลุมทั้งจังหวัด มีภารกิจสำคัญในการจัดบริการสาธารณะให้แก่ประชาชน โดยเฉพาะการจัดการด้านการสาธารณสุข ซึ่งมีความพร้อมในทรัพยากร ทั้งงบประมาณและบุคลากร จึงมีความยินดีอย่างยิ่ง ในการให้การสนับสนุนงบประมาณ และร่วมเป็นภาคีเครือข่ายขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี กับสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น ด้วยการขับเคลื่อนเชิงนโยบาย การสนับสนุนงบประมาณ และการบูรณาการนวัตกรรมต่างๆ เพื่อให้ประชากรจังหวัดขอนแก่นมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ปลอดการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ และอัตราการเป็นโรคมะเร็งท่อน้ำดีเป็นศูนย์ในที่สุด
 

ดร.พงษ์ศักดิ์ กล่าวต่อว่าด้วยการนี้องค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่น จึงมีบทบาทในการให้การสนับสนุนทั้งในส่วนของงบประมาณและบุคลากรทางด้านสาธารณสุข ก่อให้เกิดการให้บริการตรวจคัดกรองมะเร็งท่อน้ำดีและให้บริการตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับ โดยใช้ชุดตรวจปัสสาวะสำเร็จรูปชนิดเร็ว OV RDT (โอวี อาร์ดีที)ให้กับประชากรกลุ่มเสี่ยง ภายในมหกรรมการตรวจคัดกรองกลุ่มเสี่ยงโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีและวันมะเร็งท่อน้ำดีโลกนี้ เพื่อเป็นการให้บริการด้านสาธารณสุขแก่ชาวจังหวัดขอนแก่นของเรานั้น ในขณะเดียวกันยังเป็นการสนับสนุนการจัดทำบริการสาธารณะขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น อันจะช่วยให้เกิดการส่งต่อนโยบายและขยายความร่วมมือนี้ไปยังองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอื่นในจังหวัดด้วย