ที่สนามผามชัยทางไปศูนย์อพยพชาวลาว บ้านนาโพธิ์ หมู่ 12 ต.บ้านผึ้ง อ.เมือง จ.นครพนม ได้มีพิธีเลี้ยงผีหมอเหยา นำโดย นายสมชาติ หลวงพวงค์ หรือพ่อหมอดัน อายุ 37 ปี เป็นผู้นำประกอบพิธีโบราณเลี้ยงผีหมู่บ้าน ซึ่งเป็นประเพณีสำคัญของชาวอีสาน ที่สืบทอดกันมาแต่บรรพบุรุษ พิธีกรรมดังกล่าว จัดขึ้นเมื่อย่างเข้าสู่ฤดูแล้ง ระหว่างเดือนกุมภาพันธ์-เมษายนเป็นประจำทุกปี

โดยหมอเหยาเปรียบเสมือนพ่อหมอแม่หมอ เป็นผู้ประกอบพิธีสื่อสารกับผีบรรพบุรุษ หรือผีประจำหมู่บ้านตามความเชื่อ เริ่มจากทำพิธีไหว้ครู ถวายเครื่องเซ่นไหว้ หมาก พลู ดอกไม้ธูปเทียน สุรา อาหารคาวหวาน เป็นการแสดงออกถึงความเคารพศรัทธาต่อบรรพบุรุษ รวมไปถึงผีสางนางไม้ ผีบ้านผีเรือน เทวดาอารักษ์ที่ปกปักรักษาหมู่บ้าน

จากนั้นจะร่วมกันจัดกิจกรรมรื่นเริง ร้องรำทำเพลงด้วยเครื่องดนตรีอีสานพื้นบ้าน พิณ แคน โหวด เพื่อบูชาผีให้มีความสนุกสนาน รื่นเริง และเชิญให้มารับเครื่องเซ่นไหว้บูชา ตามคติความเชื่อว่า การบูชาผีจะส่งผลให้คนในหมู่บ้าน มีความร่มเย็นเป็นสุข ปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ ปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายให้พ้นไปจากหมู่บ้าน ทั้งทำให้มีความอุดมสมบูรณ์ ฝนตกต้องตามฤดูกาล ทำการเกษตรได้ผลผลิตงอกงาม

โดยหมอเหยาเหมือนเป็นร่างทรง จะร่ายรำแสดงท่าทาง ที่เชื่อกันว่าส่วนหนึ่งผีบรรพบุรุษมาประทับร่างเพื่อร่วมกิจกรรม หลังทำพิธีไหว้ครูถวายเครื่องเซ่นไหว้ ตามพิธีกรรมของหมอเหยา และการรื่นเริงบ่งบอกถึงความสุข สนุกสนาน หมู่บ้านไม่มีสิ่งชั่วร้าย ยังมีพิธีเสี่ยงทายทำนายทายทักเกี่ยวกับเรื่องฝนฟ้าอากาศ มีการตั้งดาบ ตั้งไข่ เชื่อว่าหากการกระทำใด อันเป็นที่พอใจของผีบรรพบุรุษจะสามารถตั้งได้ รวมไปถึงเชื่อกันว่าการเสี่ยงทาย สามารถทำนายว่าบุคคล หรือญาติพี่น้อง ลูกหลานเจ็บป่วยแบบไม่มีสาเหตุเกิดจากอะไร ซึ่งอาจจะมีการกระทำที่ผิดจารีตประเพณี ทำให้ผีบรรพบุรุษไม่พอใจจนล้มป่วย จึงต้องมีการทำพิธีขอขมาบอกกล่าว และถวายเครื่องบูชาเซ่นไหว้ถึงจะหายเป็นปกติ เนื่องจากในอดีตไม่มีการรักษาที่ทันสมัย ผนวกกับชาวบ้านรับวัฒนธรรมความเชื่อเรื่องผีมาก่อนที่ศาสนาพุทธจะเข้ามาแทนที่ จึงต้องพึ่งผีสางเทวดาสืบทอดมาถึงปัจจุบัน

นอกจากจะมีพิธีเสี่ยงทาย ดิน ฟ้า อากาศ แล้ว หมอเหยายังได้จุดธูปเสี่ยงโชค เพื่อแจกจ่ายความสุขแก่ผู้ร่วมพิธี ปรากฏว่าธูปดอกแรกไม่มีตัวเลข จึงจุดเสี่ยงทายใหม่อีกครั้ง ผลออกมาธูปแยกแบ่งครึ่ง มีตัวเลขให้เห็นเพียงลางๆ 2 ตัว ทุกคนมองว่าเป็นเลข 5 กับ 2

ทั้งนี้ บ้านนาโพธิ์เป็นหมู่บ้านโบราณ สืบทอดประเพณีเลี้ยงผีมาประมาณ 5 ชั่วอายุคนหรือ 500 ปี  จากคำบอกเล่าเดิมมีหมู่บ้านผีอยู่ทางทิศเหนือ ต่อมามีการตัดไม้ให้เป็นอ่างเก็บน้ำของกรมชลประทาน ผีจึงอพยพมาอยู่ในชุมชน ปัจจุบันที่อ่างเก็บน้ำยังมีตอหรือรากไม้หลงเหลืออยู่ สามารถเห็นเด่นชัดช่วงน้ำในอ่างลดลง เดิมบ้านนาโพธิ์มีเพียงหมู่ 5 เพียงหมู่เดียว ต่อมาจำนวนประชาชนเพิ่มขึ้น จึงแยกไปเป็นหมู่ 12 และ 17 ในปัจจุบัน

ในปี พ.ศ.2518 ภายในประเทศลาวเปลี่ยนแปลงการปกครอง บ้านนาโพธิ์กลายเป็นที่ตั้งค่ายผู้ลี้ภัย ศูนย์อพยพชาวลาวพลัดถิ่น หรือชาวบ้านเรียกติดปากว่าศูนย์ลาว หลังเหตุการณ์เป็นปกติชาวลาวส่วนใหญ่เป็นชาติพันธุ์ม้ง ก็อพยพกลับมาตุภูมิราวปี พ.ศ.2532 แต่มีความผูกพันกับชาวบ้านนาโพธิ์ ยังมีการแวะเวียนเยี่ยมยามถามข่าวกันอยู่เนืองๆ ปัจจุบันศูนย์อพยพมีสภาพรกร้างว่างเปล่า แต่ยังพอมีร่องรอยให้ผู้สนใจได้ศึกษาเรื่องราวในอดีต นอกจากนี้ค่ายพระยอดเมืองขวาง มณฑลทหารบกที่ 210 เดิมใช้ชื่อค่ายนาโพธิ์ ต่อมาในหลวง ร.9 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าพระราชทานนามใหม่เป็นค่ายพระยอดเมืองขวาง