วันที่ 8 พ.ค.68 ที่ห้องประชุมพญาพิภักดิ์ ศาลากลาง จังหวัดเชียงราย นายรังสิมนต์ โรม ประธานคณะกรรมาธิการความมั่นคงแห่งรัฐ กิจการชายแดนไทย ยุทธศาสตร์และการปฏิรูปประเทศ สภาผู้แทนราษฎร (กมธ.) นายจรินร์ ทองสุข ผู้ว่าราชการ จ.เชียงราย นำหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐ สถาบันการศึกษาและองค์กรเอกชน ร่วมให้ข้อมูล ได้ประชุมเรื่องปัญหาผลกระทบกรณีมีสารหนูปนเปื้อนในแม่น้ำกกและแม่น้ำสายด้าน จ.เชียงราย หลังเกิดกรณีแม่น้ำกกและแม่น้ำสายที่ไหลมาจากเขตปกครองพิเศษที่ 2 (สหรัฐว้า) ประเทศเมียนมา

สำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 1 กรมควบคุมมลพิษ ได้รายงานถึงผลตรวจคุณภาพน้ำและตะกอนดินหลายครั้งก็พบว่ามีสารหนูปนเปื้อนเกินมาตรฐานหรือมากกว่า 0.01 มิลลิกรัมต่อลิตร แต่เมื่อตรวจในลำน้ำสาขาของแม่น้ำกกคือน้ำแม่ฝางกลับพบคุณภาพอยู่ในเกณฑ์ดีมากแสดงว่าสาเหตุมาจากทางต้นน้ำเป็นสำคัญ ปัจจุบันเจ้าหน้าที่จึงมีกำหนดเก็บตัวอย่างน้ำไปตรวจเดือนละ 2 ครั้ง ขณะที่การประปาทั้งที่ จ.เชียงราย แจ้งว่าได้ใช้น้ำจากแม่น้ำกกวันละ 48,000 ลูกบาศก์มตร มีผู้ใช้ 41,300 กว่าคน และการประปาแม่สายใช้น้ำวันละ 9,300 ลูกบาศก์เมตรต่อวัน มีผู้ใช้น้ำประมาณ 9,500 คน และจากน้ำรวกวันละ 7,200 ลูกบาศก์เมตร มีคนใช้ 5,850 คน ได้มีการเติมโปรคอลลีน,Gavifloc 333,และโซเดียมไฮดรอกไซด์เพื่อกำจัดโลหะหนักและมีขุ่นไม่เกิน 2 NTU ซึ่งปลอดภัยต่อการบริโภค ทางด้านประมง จ.เชียงราย ได้มีการเก็บตัวอย่างสัตว์น้ำทั้งกินพืชและนักล่าตลอดแนวแม่น้ำ ปัจจุบันได้ส่งตัวอย่างไปตรวจที่ห้องแล็ปที่ จ.เชียงใหม่ โดยกำลังรอผลอยู่นอกจากนี้ปรากฎข่าวมีคนพบปลาแค้ในลักษณมีตุ่มแดงที่เหงือก ครีป หนวด ใต้คาง ก็ได้ส่งไปตรวจแล้วเช่นกัน

ด้านนักวิชาการมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนาระบุว่าคาดการณ์ว่าต้นเหตุอยู่ในเขตประเทศเพื่อนบ้าน 2 จุดโดยห่างจากประเทศไทยเข้าไป 8.6 กิโลเมตร และ 44.9 กิโลเมตร ทำให้มีสารหนูเพิ่มขึ้น 15-28% และถ้าเป็นฤดูแล้งจะมีปริมาณมากขึ้น จึงเสนอให้มีการทำฝายดักเอาไว้ที่ อ.แม่อาย เพื่อบำบัดตะกอนก่อนไหลลงสู่ท้ายน้ำ

ด้าน ดร.สืบสกุล กิจนุกร สำนักวิชานวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง กล่าวว่าเดิมในเขตประเทศเพื่อนบ้านติดกับ จ.เชียงราย มีการทำเหมืองแมงกานีสแล้วปล่อยลงสู่แม่น้ำโขงโดยตรงและนำเข้าผ่านด่านศุลกากรแม่สายเฉลี่ยเดือนละหลายล้านบาท มีรายชื่อกลุ่มทุนต่างๆ เข้าไปลงทุนมากมาย ดังนั้นจึงขอให้คณะกรรมาธิการฯ ได้ตรวจสอบด้วยว่ากรณีเหมืองทองคำต้นแม่น้ำกกและน้ำสายมีกลุ่มทุนใดลงทุน มีการส่งออกมายังประเทศไทยหรือไม่อย่างไร มีเอกชนไทยด้วยหรือไม่เพื่อจะได้นำมาแก้ไขปัญหาได้ต่อไป

นางเตือนใจ ดีเทศน์ หรือครูแดงอดีตสมาชิกวุฒิสภา (ส.ว.) กล่าวว่าตนเชื่อว่าหน่วยงานภาครัฐในพื้นที่ได้แก้ไขปัญหากันอย่างเต็มที่แล้วแต่ต้นเหตุของปัญหาอยู่นอกประเทศ จึงต้องขอให้รัฐบาลได้ขับเคลื่อนเพื่อแก้ไขปัญหาที่ได้รับทั้งๆ ที่ไม่ใช่ผู้ที่ก่อขึ้น

น.ส.เพียรพร ดีเทศน์ เลขาธิการมูลนิธิพัฒนาชุมชนและเขตภูเขา กล่าวว่าปัญหาแม่น้ำกกปนเปื้อนสารหนูพึ่งเกิดขึ้นเป็นปีแรก ดังนั้นจึงควรแก้ไขปัญหาโดยเร็วหากปล่อยให้ผ่านพ้นไป 2-10 ปีจะมีผลกระทบมากยิ่งขึ้น

โดยหลังการประชุมมีมติ จะมีการตั้งคณะทำงานเพื่อประสานงานกับทางจังหวัดในการแก้ไขปัญหาดังกล่าว ส่วนประเด็นปัญหาที่สรุปได้ก็จะนำเสนอไปยังรัฐบาลและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้จัดการ โดยจะได้ขอให้ทางกองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายใน (กอ.รมน.) และคณะกรรมการชายแดนไทย-เมียนมา ระดับท้องถิ่น (TBC) ได้ช่วยตรวจข้อมูลพื้นที่ได้สัมปทานเหมืองทองในเขตว้า กลุ่มหรือเอกชนที่ได้รับสัมปทาน โดยอาจจะร่วมมือกับสำนักข่าวกรองแห่งชาติเพื่อให้ได้มาซึ่งข้อมูลเพื่อจะนำไปเจรจากับทั้งในและต่างประเทศ

นายุติพงษ์ กล่าวว่ากลุ่มทุนจีนไม่รู้พื้นที่การจะเข้าไปลงทุนต้องเข้าหาผู้มีอิทธิพล จึงขอให้ทาง กอ.รมน.และหน่วยงานต่างๆ ได้หาข้อมูล สุดท้ายแล้วอาจจะใช้มาตรการเดียวกันกับการปราบปรามแก๊งคอลเซ็นต์ที่มีการงดส่งกระแสไฟฟ้าและน้ำมันเชื้อเพลิง

ขณะที่ทางฝ่ายทหารแจ้งว่าจะการประชุมคณะกรรมการชายแดนไทย-เมียนมา ระดับภาค (RBC) ซึ่งฝ่ายไทยมีแม่ทัพภาคที่ 3 เป็นประธานกับ RBC ฝ่ายเมียนมา ระหว่างวันที่ 2-4 ก.ค.2568 นี้ ซึ่งมีการบรรจุวาระเรื่องของการปนเปื้อนสานหนูในแม่น้ำให้กับทางการเมียนมาได้รับทราบด้วยแล้ว