ขอนแก่นเปิดตัว “ขอนแก่นโมเดล” สวทช. โดยศูนย์นาโนเทคโนโลยีแห่งชาติ (นาโนเทค) ร่วมกับพันธมิตร ขับเคลื่อนนวัตกรรมชุดตรวจคัดกรองโรคไตต้นแบบ พร้อมขยายสู่ระดับประเทศภายในปี 2571 หวังยกระดับสุขภาวะประชาชนไทยทั่วประเทศ

วันที่ 5 มิถุนายน 2568 ณ ห้องบอลรูม โรงแรมพูลแมน ขอนแก่น สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) โดย ศูนย์นาโนเทคโนโลยีแห่งชาติ (นาโนเทค) ได้ลงนามความร่วมมือกับสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น และองค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) ขอนแก่น เพื่อใช้ “ชุดตรวจคัดกรองโรคไตและภาวะแทรกซ้อนจากเบาหวาน” ในการส่งเสริมระบบการดูแลสุขภาพในพื้นที่

โครงการนี้ตั้งเป้าจัดอบรมบุคลากรทางการแพทย์และเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) จำนวน 248 แห่งทั่วจังหวัด เพื่อใช้ชุดตรวจได้อย่างมีประสิทธิภาพ เป็นการวางรากฐานของ “ขอนแก่นโมเดล” ก่อนขยายผลสู่ระดับประเทศในปี 2571

ดร.อุรชา รักษ์ตานนท์ชัย ผู้อำนวยการนาโนเทค กล่าวว่า ชุดตรวจดังกล่าวเป็นนวัตกรรมจากงานวิจัย “AL-Strip” โดย ดร.สาธิตา ตปนียากร เป็นชุดตรวจโรคไตแบบรวดเร็วที่ใช้งานง่าย รู้ผลภายใน 5 นาที ประชาชนสามารถใช้เองได้ โดยเพียงหยดปัสสาวะลงในแถบทดสอบ หากพบอัลบูมินในปริมาณมากเกิน 20 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร จะปรากฏแถบสีแสดงผล “มีความเสี่ยงเป็นโรคไตในระดับสูง” แนะนำให้เข้ารับการตรวจทางการแพทย์โดยละเอียด


ปัจจุบัน ได้ถ่ายทอดเทคโนโลยีไปยังผู้ประกอบการไทยแล้ว 3 ราย และส่งมอบชุดตรวจให้กับหน่วยงานสำคัญ เช่น โครงการ CKDNET มหาวิทยาลัยขอนแก่น สปสช. เขต 7 และสภาเภสัชกรรม

ดร.เดือนเพ็ญ จาปรุง ผู้อำนวยการแผนงานนวัตกรรมชุดตรวจแบบรวดเร็ว สวทช. กล่าวเสริมว่า ชุดตรวจนี้จะช่วยลดภาระค่าใช้จ่าย ลดการนำเข้าจากต่างประเทศ และทำให้ประชาชนเข้าถึงการตรวจสุขภาพได้มากขึ้น การดำเนินงานเริ่มต้นด้วยความร่วมมือในจังหวัดขอนแก่น ซึ่งจะกลายเป็นต้นแบบการขับเคลื่อนระบบการตรวจคัดกรองสุขภาพระดับชาติ

นางสาลินี ไวยนนท์ นักวิชาการสาธารณสุขเชี่ยวชาญ สสจ. ขอนแก่น กล่าวว่า จังหวัดขอนแก่นมีผู้ป่วยโรคไตเพิ่มขึ้นทุกปี โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยงที่เป็นเบาหวานและความดันสูง โดยมีอัตราครอบคลุมการคัดกรองเพียงร้อยละ 50 เท่านั้น การผลักดันให้เข้าถึงการคัดกรองตั้งแต่ระยะต้นจะช่วยลดจำนวนผู้ป่วยในระยะยาว พร้อมกันนี้ ขอนแก่นยังมีความพร้อมด้านการรักษา ทั้ง CKD Clinic และบริการล้างไตทุกระบบ

นายวัฒนา ช่างเหลา นายก อบจ. ขอนแก่น ยืนยันว่า อบจ. พร้อมสนับสนุนการนำนวัตกรรมชุดตรวจนี้ไปใช้ในสถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติฯ และ รพ.สต. ทั้ง 248 แห่งใน 26 อำเภอของจังหวัด เพื่อให้ประชาชนเข้าถึงการคัดกรองโรคไตอย่างทั่วถึงและเท่าเทียม

การร่วมมือในครั้งนี้จึงถือเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญของการปูทางสู่ระบบสาธารณสุขเชิงรุก ด้วยนวัตกรรมที่เข้าถึงง่าย ประหยัดเวลา ลดค่าใช้จ่าย และขยายผลได้จริงในทุกพื้นที่