สุรินทร์ – วันที่ 8 ตุลาคม 2568 นายทศพร ศรีสมาน ผู้อำนวยการสำนักศิลปากรที่ 10 นครราชสีมา พร้อมด้วย ร.ต.อ.อัคคภาคย์ เที่ยงธรรม นายกองค์การบริหารส่วนตำบลแนงมุด นายสมเดช ลีลามโนธรรม ผู้อำนวยการกลุ่มโบราณคดี นายนภสินธุ์ บุญล้อม หัวหน้าอุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง และผู้นำชุมชน ชาวบ้านแนงมุด ร่วมลงพื้นที่ตรวจสอบโบราณวัตถุที่ถูกเคลื่อนย้ายมาจากปราสาทคันนา เมื่อปี 2515 ปัจจุบันเก็บรักษาภายในวัดบ้านแนงมุด ตำบลแนงมุด อำเภอกาบเชิง จังหวัดสุรินทร์

การตรวจสอบเบื้องต้นพบโบราณวัตถุชิ้นสำคัญ ได้แก่ เสาประดับกรอบประตู ชิ้นส่วนหน้าบัน และฐานรูปเคารพ ซึ่งสันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในช่วงพุทธศตวรรษที่ 15–16 หรือประมาณ 900 ปี

นายเลื้อย เรืองกระจาย อายุ 70 ปี หนึ่งในผู้ช่วยขนหินสลักจากปราสาทคันนาไปเก็บไว้ที่วัด ให้ข้อมูลว่า ช่วงปี พ.ศ.2515 ขณะที่ตนบวชเป็นสามเณร หลวงพ่อได้มอบหมายให้ช่วยขนโบราณวัตถุขึ้นรถจากปราสาทคันนา โดยนำเสาและฐานรูปเคารพมาเท่าที่ยกได้ เนื่องจากทับหลังมีขนาดใหญ่เกินไป ขณะนั้นตัวปราสาทพังเกือบทั้งหมด มีเพียงเสาสองต้นและคานเพียงเส้นเดียว

นายทศพร ศรีสมาน เปิดเผยว่า โบราณสถานอยู่ภายใต้การคุ้มครองตามกฎหมาย โดยทั่วไปไม่ควรเคลื่อนย้าย แต่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเป็นเรื่องในอดีต เพื่อปกป้องศิลปวัตถุโบราณของพื้นที่ จึงมีการเคลื่อนย้ายมาบริหารจัดเก็บ การตรวจสอบครั้งแรกได้รับแจ้งเมื่อปี 2544 ทางตำรวจตระเวนชายแดน และสำนักโบราณคดีได้เข้าไปตรวจสอบ ทำรายงานเบื้องต้น แต่มีข้อจำกัดด้าน MOU ทำให้ไม่สามารถดำเนินการต่อได้ ปัจจุบันวัตถุโบราณเหล่านี้จะได้รับการจัดทำทะเบียนโดยพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสุรินทร์

นางรุ่งนภา บึงจันทร์ อายุ 57 ปี ชาวบ้านโคกเบง อดีตสมาชิก อบต. กล่าวว่า เมื่อปี 2545 ทาง อบต.เคยจัดโครงการสำรวจปราสาทคันนาเพื่อพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยว สภาพปราสาทค่อนข้างสมบูรณ์ มีซากปรักหักพังบางส่วน สามารถเดินเข้าไปได้ประมาณ 3 กิโลเมตร และพื้นที่กว้างพอสำหรับพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยว แต่ต่อมามีข้อจำกัดด้านอนุรักษ์และความปลอดภัยจากทุ่นระเบิด
ชาวบ้านเรียกร้องให้มีการกำหนดเขตแดนปราสาทคันนาอย่างชัดเจน พร้อมสร้างรั้วหรือกำแพงแบ่งฝั่งไทย–เขมร เพื่อป้องกันการบุกรุกในอนาคต และให้คนรุ่นใหม่สามารถเข้าชมและรักษามรดกทางวัฒนธรรมได้

นายวีรวัฒน์ พันธุ์ศิลป์ อายุ 65 ปี อดีตผู้ใหญ่บ้านแนงมุด กล่าวว่า มีเพจบางแห่งรายงานข้อมูลคลาดเคลื่อนว่าปราสาทคันนายังสมบูรณ์ ขณะที่ความจริงปราสาทพังมาหลายสิบปีแล้ว เหลือเพียงร่องรอยการขุดหาสมบัติ พื้นที่ปราสาทเป็นลักษณะสี่เหลี่ยมขนาดประมาณ 40x40 เมตร และฝั่งตะวันออกมีสระน้ำประมาณ 2 ไร่