ไม่ว่าตะวันตกหรือตะวันออก ถ้าลงมือภาวนาแล้ว ก็จะเจริญทุกคน เจริญในทุกที่ที่มีการปฏิบัติ เพราะในทุกครั้งที่ภาวนา ดวงจิตของผู้นั้นจะเจริญด้วยอริยมรรค  อันจะทำให้องค์ธรรมอื่นๆ เช่น ศรัทธา วิริยะ เมตตา และกรุณา เป็นต้น เจริญขึ้นเป็นเงาตามตัว โดยเฉพาะอย่างยิ่ง นิพพานธรรม 

อย่างไรก็ตาม ถ้าพูดถึงการเจริญจิตภาวนานั้น ชาวตะวันตกสนใจการภาวนา หรือ Meditation ทั้ง สมถกรรมฐาน (Calm Meditation) และ วิปัสสนากรรมฐาน (Insight Meditation) มานานแล้ว  
 
การที่พระพุทธเจ้าตรัสว่า เราสอนเรื่องทุกข์กับหนทางของการดับทุกข์ ก็ยิ่งชัดเจนว่า พุทธศาสนา ที่แปลว่า คำสอนหรือหลักธรรมที่ค้นพบ และนำมาเปิดเผยโดยพระพุทธเจ้า ก็เหมาะอย่างยิ่งสำหรับคนที่กำลังทุกข์ และเพียรพยายามแสวงหาทางของการดับทุกข์

 
เมื่อมีผู้คนกระหายน้ำพากันเดินทางแสวงแหล่งน้ำเพื่อดับกระหาย พระพุทธเจ้าทรงค้นพบแหล่งน้ำมาก่อน แล้วชี้บอกว่าเราเจอแหล่งน้ำที่มีรสชาติบริสุทธิ์ ขอเชิญทุกท่านเดินทางมาดื่มเถิด คนหิวหายแบบเจียนตายเท่านั้นที่จะตัดสินใจเดินทางมาดื่ม แต่คนที่บอกกับตัวเองว่า ไม่เป็นไรยังพอทนได้ หรือไม่ดื่มก็ไม่เห็นจะตายวัน หรือตายพรุ่ง คนกลุ่มหลังจำนวนมาก มักจะตายก่อนที่จะได้ดื่มด้วยเหตุผลอื่นๆ
 
จากตัวอย่างข้างต้นจะพบว่า ความทุกข์มิได้แยกเพศ แยกวัย  แยกภาษา แยกศาสนา แยกผู้ดี มี หรือจน มนุษย์ทุกคนสามารถทุกข์ได้ทั้งสิ้น แต่เพราะชาวตะวันตกจำนวนไม่น้อยที่พากันทุกข์เพราะพลังของกามคุณทั้งหลาย จึงอึดอัด ตีบต้น เปลี่ยวเหงา ว้าเหว่ เดียวดาย สิ้นหวัง จึงพากันออกเดินทางแสวงหาแหล่งน้ำเพื่อดื่มกินดับทุกข์ในเรือนใจ

 
ในที่สุดก็ได้มาพบแหล่งน้ำแห่งอริยมรรค อันเป็นแหล่งน้ำสาธารณะมิได้ผูกขาดโดยใคร ไม่มีใครเป็นเจ้าของหรือจดลิขสิทธิ์ไว้  อันเป็นหนทางให้ผู้ปฏิบัติห่างไกลจากความทุกข์ อันเป็นทางสายตรง หรือสายเอกที่นำผู้ปฏิบัติเข้าถึงความบริสุทธิ์ พ้นจากความความเศร้าโศกเสียใจ ดับไฟคือราคะ โทสะ โมหะ และเข้าถึงความสุข สงบเย็น
 
ด้วยเหตุแห่งความสุขแท้ที่ได้มีโอกาสสัมผัสและดื่มน้ำบริสุทธิ์ จึงทำให้ชาวตะวันตกพากันโพนทนาบอกกล่าวแบบปากต่อปากว่า เราพบเจอแหล่งน้ำบริสุทธิ์แล้ว ขอเชิญท่านที่กำลังหิวกระหายรีบมาตักดื่มกินเพื่อดับกระหายโดยไวเถิด ทั้งหมดจึงเป็นแรงกระตุ้นให้มีชาวตะวันตกมาดื่มกินจำนวนมาก

 
กิริยาของการดื่มกินก็คือดื่มกิน ไม่ต้องมีพิธีรีตองให้มากมายเสียเวลา เพราะคนกำลังหิวกระหาย ฉะนั้น กิริยาของการปฏิบัติของชาวตะวันตกจึงมุ่งมั่นตั้งใจปฏิบัติ ใส่ใจสติ สมาธิ และปัญญา ตั้งแต่เวลา 04:00 ยามเช้า ถึง 09:00 ยามค่ำคืน ใส่ใจอิริยาบทย่อยในระหว่างวัน ทั้งตื่น ดื่มกิน ยืน เดิน นั่ง และนอน เก็บวาจา ไม่ใช้เครื่องมือสื่อสารทุกชนิด
 
ความหิวกระหายที่เคยมีก็เริ่มอิ่มเอม ใบหน้าที่ตึงเครียด แววตาที่ก้าวร้าว เจ็บปวด ผิวพรรณที่หยาบกร้าน ริมฝีปากที่แห้งผาก ก็เริ่มมีเลือดมีเนื้อ ผิวพรรณเปล่งปลั่ง แววตาชุ่มเย็นอ่อนโยน น้ำเสียงนิ่งสงบ การไปการมา การลุกการนั่งแผ่วเบา การกราบไหว้เต็มไปด้วยความนอบน้อมเคารพให้เกียรติ การแสวงออกเต็มไปความรักและปรารถนาดีต่อกันและกัน
 
ไม่แปลกที่พระพุทธเจ้าตรัสให้กำลังใจผู้ปฏิบัติว่า ธรรมนั่นแล ย่อมรักษาผู้ปฏิบัติธรรม หรือการฝึกจิตเป็นเป็นการดี เพราะจิตที่ฝึกดีแล้วนำสุขมาให้ และสุขอื่นยิ่งกว่าความสงบไม่มี
 
จะเห็นว่า ผู้ที่ทุกข์เจียนตาย แล้วหันมาปฏิบัติอย่างจริงจัง และต่อเนื่องอย่างมีสติปัญญาเท่านั้น จึงจะพานพบสภาวะแห่งความสุขที่เกิดจากการปฏิบัติได้ 

 
ส่วนผู้คนที่มัวแต่ชี้บอกให้คนอื่นไปดื่มน้ำแต่ตัวเองไม่เคยดื่ม หรือกลุ่มคนตั้งตนเป็นผู้เชี่ยวชาญมัวแต่วิเคราะห์ วิพากษ์วิจารณ์คุณความดีของน้ำ แต่ก็ไม่เคยตั้งใจดื่มน้ำอย่างมีสติปัญญา ย่อมไม่มีวันเข้ารสชาติที่แท้จริงของน้ำบริสุทธิ์ได้ เพราะวันๆ ก็เฝ้าแต่แสวงหา วิธีวิทยาหรือประดิดประดอยถ้อยคำโก้เก๋ๆ มาอธิบายคุณค่าของน้ำบริสุทธิ์ จนพระพุทธเจ้าต้องเตือนว่า พวกปริยัติคืองูพิษ หรือพวกใบลานเปล่า

ชาวตะวันตกที่กำลังทุกข์จึงไม่เสียเวลาสนใจและใส่ใจการวิเคราะห์วิพากษ์วิจารณ์ รวมถึงไม่เสียเวลามาสร้างหรือประดิดประดอยพิธีรีตองให้เสียเวลา หากแต่พุ่งมุ่งตรงนั่งลงปฏิบัติ พิจารณาขันธ์ 5 หรือรูปนามทุกข์เช้าค่ำด้วยเครื่องมือมหาสติปัฏฐานพิจารณากาย เวทนา จิต และธรรม โดยมีพุทธองค์ให้กำลังใจว่า ผู้ที่จะล่วงพ้นจากความทุกข์ได้ก็เพราะความเพียร
 
สุดท้ายก็คงไม่ต้องเสียเวลาตอบคำถามว่า พุทธศาสนาจะเจริญในประเทศตะวันตกจริงหรือ?? เพราะผู้ใดก็ตามน้อมนำอริยมรรคลงสู่การปฏิบัติอย่างจริงจัง รูปนามของผู้นั้นก็จะเจริญด้วยสติ สมาธิและปัญญา ไม่ว่าผู้นั้นจะเป็นใคร จะเกิดที่ไหน จะยากดีมีจนอย่างไร ทุกคนย่อมมีสิทธิ์ได้สัมผัสธรรมจริง ธรรมแท้ สุขจริง สุขแท้ด้วยกันทั้งหมดทั้งสิ้น

ธรรมหรรษา
พระเมธีวัชรบัณฑิต (หรรษา ธมฺมหาโส)  เจ้าอาวาสวัดใหม่ กรุงเทพมหานคร  ผู้อำนวยการหลักสูตรสันติศึกษาระดับปริญญาเอก มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย(มจร) 
5 กรกฎาคม 2568