นิวเดลี / ลอนดอน, 31 กรกฎาคม 2568 — บริษัทประมูลชื่อดัง “ซัทเทบีส์” (Sotheby’s) ได้ส่งคืนอัญมณีศักดิ์สิทธิ์ชุดหนึ่ง ซึ่งเชื่อว่ามีความเกี่ยวข้องกับพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้าให้แก่รัฐบาลอินเดียอย่างเป็นทางการ หลังจากเผชิญแรงกดดันทางการทูตและสาธารณะอย่างหนักจากรัฐบาลอินเดียและผู้นำชาวพุทธทั่วโลก

อัญมณีปิปราห์วา (Piprahwa Jewels) ซึ่งได้รับการยกย่องจากนักโบราณคดีว่าเป็นหนึ่งในการค้นพบที่น่าอัศจรรย์ที่สุดในยุคสมัยใหม่ เดิมมีกำหนดจะถูกนำออกประมูลที่ฮ่องกงในเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา อย่างไรก็ตาม แผนการดังกล่าวถูกยกเลิกหลังจากรัฐบาลอินเดียเข้าแทรกแซงทั้งในระดับการทูตและกระบวนการทางกฎหมาย ต่อมา ซัทเทบีส์ได้ยืนยันว่า กลุ่มบริษัท Godrej Industries Group ซึ่งมีสำนักงานใหญ่อยู่ในเมืองมุมไบ ได้เข้าซื้ออัญมณีดังกล่าวและอำนวยความสะดวกในการส่งคืนให้แก่รัฐบาลอินเดีย

ในถ้อยแถลงต่อสาธารณะ ซัทเทบีส์ระบุว่ารู้สึก “ยินดีเป็นอย่างยิ่ง” ที่ได้มีส่วนในการเจรจาซึ่งใช้เวลานานกว่า 2 เดือน โดยเกี่ยวข้องกับเจ้าของเดิม ผู้ซื้อรายใหม่ และหน่วยงานทางการของอินเดีย โดยทางบริษัทได้ยืนยันว่า อัญมณีศักดิ์สิทธิ์เหล่านี้จะถูกจัดแสดงแก่สาธารณชนอย่างถาวรในอินเดีย

นายกรัฐมนตรีนเรนทรา โมดี ของอินเดีย กล่าวชื่นชมการส่งคืนครั้งนี้ว่าเป็น “ช่วงเวลาแห่งความภาคภูมิใจและความปลื้มปีติ” พร้อมระบุว่านี่คือชัยชนะของมรดกทางวัฒนธรรมของประเทศ โดยเขาโพสต์บนแพลตฟอร์ม X ว่า อัญมณีเหล่านี้ “ได้เดินทางกลับสู่มาตุภูมิในที่สุด หลังจากห่างหายไปนานถึง 127 ปี”

อัญมณีเหล่านี้ถูกค้นพบครั้งแรกในปี ค.ศ. 1898 (พ.ศ. 2441) โดย วิลเลียม แคล็กซ์ตัน เป็ปเป ผู้จัดการอสังหาริมทรัพย์ชาวอังกฤษ ขณะขุดค้นที่สถูปแห่งหนึ่งในปิปราห์วา ทางตอนเหนือของอินเดีย ใกล้สถานที่ประสูติของพระพุทธเจ้า การขุดค้นดังกล่าวเผยให้เห็นไข่มุก ทับทิม ไพลิน แผ่นทองคำเกือบ 1,800 ชิ้น และเศษกระดูกที่บรรจุอยู่ในโกศซึ่งมีจารึกว่าเป็นพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า

พระธาตุและภาชนะส่วนใหญ่ถูกมอบให้รัฐบาลอาณานิคมของอังกฤษ และในเวลาต่อมาได้ถูกส่งต่อไปยังพิพิธภัณฑ์อิมพีเรียลแห่งกัลกัตตา (ปัจจุบันคือพิพิธภัณฑ์อินเดียในโกลกาตา) โดยมีบางส่วนที่ถูกอัญเชิญมาถวายแด่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) แห่งสยาม

อย่างไรก็ตาม คอลเลกชันส่วนตัวของตระกูลเป็ปเป — ประมาณ 300 ชิ้น — ยังคงอยู่ในสหราชอาณาจักรมานานกว่าศตวรรษ และได้ถูกนำออกแสดงต่อสาธารณะโดยซัทเทบีส์ในฮ่องกงเมื่อเดือนกุมภาพันธ์และพฤษภาคมที่ผ่านมา

นักประวัติศาสตร์มองว่า พระบรมสารีริกธาตุเหล่านี้ถือเป็นมรดกทางจิตวิญญาณร่วมกันของราชวงศ์ศากยะ — ตระกูลของพระพุทธเจ้า — และพุทธศาสนิกชนทั่วโลก โดยชิ้นส่วนบางส่วนของพระบรมสารีริกธาตุได้ถูกแจกจ่ายไปยังประเทศต่าง ๆ เช่น ไทย ศรีลังกา และพม่า ซึ่งยังคงได้รับการสักการบูชาอย่างสูงสุด

แผนการประมูลของซัทเทบีส์ในครั้งแรกได้จุดประกายให้เกิดการถกเถียงด้านจริยธรรมอย่างรุนแรง โดยนักวิชาการและผู้นำชาวพุทธจำนวนมากตั้งคำถามว่า วัตถุศักดิ์สิทธิ์โดยเฉพาะที่เกี่ยวข้องกับพระบรมสารีริกธาตุ ควรถูกซื้อขายในฐานะสินค้าเชิงพาณิชย์หรือไม่ นักวิจารณ์ยังตั้งข้อสงสัยถึงความชอบธรรมในการเป็นเจ้าของของผู้ขาย ขณะที่ผู้สนับสนุนบางรายมองว่าการประมูลแบบเปิดเผยเป็นวิธีที่ยุติธรรมที่สุดในการเปลี่ยนมือกรรมสิทธิ์

ท้ายที่สุด การส่งคืนอัญมณีปิปราห์วาในครั้งนี้ได้ถูกยกย่องอย่างกว้างขวางว่าเป็นชัยชนะทั้งทางศีลธรรมและวัฒนธรรมของประเทศอินเดียและชุมชนชาวพุทธทั่วโลก

(หมายเหตุ - แฟ้มภาพ)