ซีรีส์เมนูรักพิชิตใจราชา ประวัติศาสตร์ที่จบไป ถูกปรุงใหม่ด้วยการเล่าเรื่อง

เรียบเรียงโดย: ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ณชรต อิ่มณะรัญ

หัวหน้าสาขาวิชาการเขียนบทและการกำกับภาพยนตร์และซีรีส์ วิทยาลัยนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต
ซีรีส์ เมนูรักพิชิตใจราชา (Bon Appétit, Your Majesty) ทำให้เราเห็นว่า
แม้จุดจบทางประวัติศาสตร์จะถูกกำหนดไว้แล้ว
แต่ผู้เขียนบทและผู้กำกับสามารถปรุงรายละเอียดระหว่างทางให้เต็มไปด้วยรสชาติใหม่ๆ
ที่กระแทกใจผู้ชมได้เสมอ
ซีรีส์ย้อนยุคเกาหลีเรื่องนี้เล่าเรื่องเชฟสาวที่ก้าวเข้าสู่ราชสำนักและใช้ฝีมือการปรุงอาหารเป็นสะพานเชื่อมสัมพันธ์
กับกษัตริย์ผู้ทรงอำนาจ เรื่องราวผสมผสานความรัก อาหาร และบรรยากาศการเมืองในวัง
ซึ่งล้วนเป็นฉากหลังที่ผู้ชมจำนวนไม่น้อยรู้ตอนจบอยู่แล้วจากประวัติศาสตร์
ตัวละครกษัตริย์ในเรื่องนี้มีพื้นฐานจากพระเจ้า Yeonsangun แห่งราชวงศ์โชซอน
ผู้ถูกจดจำว่าเป็นกษัตริย์ผู้โหดเหี้ยมและมีประวัติศาสตร์อันมืดมน แต่ผู้สร้างเลือกเปลี่ยนชื่อเป็น “Yi Heon”
เพื่อเปิดพื้นที่ให้เล่าเรื่องราวในมิติใหม่ ซีรีส์จึงไม่เพียงอิงจากประวัติศาสตร์ แต่ยังใช้จินตนาการเติมเต็มชีวิต
ความรู้สึก และความสัมพันธ์ที่ไม่เคยถูกบันทึกในตำรา เป็นการตีความที่ช่วยให้ผู้ชมได้เห็นภาพของ
“กษัตริย์ในฐานะมนุษย์” มากกว่าตัวละครเชิงสัญลักษณ์ในหน้าประวัติศาสตร์
ความสำเร็จของซีรีส์นี้ชี้ให้เห็นว่าเสน่ห์ของการเล่าเรื่องประวัติศาสตร์ไม่ได้อยู่ที่การปิดบังจุดจบ
หากอยู่ที่การทำให้ “ระหว่างทาง” เต็มไปด้วยรายละเอียดที่จับใจ อาหารในเรื่องทำหน้าที่มากกว่าของกิน
มันกลายเป็นภาษาของความรัก การต่อรอง และอำนาจ
การปรุงแต่ละจานสะท้อนทั้งวัฒนธรรมและความรู้สึกในเวลาเดียวกัน
และช่วยเปิดเผยชีวิตประจำวันที่ตำราประวัติศาสตร์ไม่เคยบันทึก แต่กลับเป็นสิ่งที่ผู้ชมรู้สึกใกล้ชิดที่สุด
เมื่อผลลัพธ์ของเรื่องเป็นสิ่งที่รู้ล่วงหน้าแล้ว เทคนิคการสร้าง “ความรู้ไม่เท่ากัน”
ระหว่างผู้ชมกับตัวละครจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง นี่คือสิ่งที่นักปรัชญากรีกอย่างอริสโตเติลเคยอธิบายไว้ในแนวคิด
Dramatic Irony ผู้ชมรู้ว่าตัวละครกำลังมุ่งสู่ชะตากรรมที่ไม่อาจหลีกเลี่ยง
แต่ยังเฝ้าลุ้นว่าจะเกิดขึ้นอย่างไรและเมื่อใด หลายศตวรรษต่อมา ผู้กำกับ Alfred Hitchcock
ก็ใช้หลักการเดียวกันในภาพยนตร์ เขาอธิบายว่าความลุ้นระทึกไม่ได้เกิดจากการไม่รู้สิ่งที่จะเกิดขึ้น
แต่เกิดจากการที่ผู้ชมรู้มากกว่าตัวละคร และเฝ้ามองความจริงคืบคลานเข้ามาทีละน้อย

ซีรีส์เรื่องนี้ใช้กลยุทธ์นี้อย่างได้ผล ผู้ชมรู้อยู่แล้วว่าประวัติศาสตร์จะนำพาไปทางไหน
แต่ยังถูกดึงให้ติดตามด้วยความลุ้นว่าเรื่องราวจะคลี่คลายอย่างไรในรายละเอียดเล็กน้อยแต่ทรงพลัง
นอกเหนือจากโครงสร้างการลุ้นระทึก
ความสำเร็จของซีรีส์ยังอยู่ที่การทำให้ตัวละครมีเลือดเนื้อความเป็นมนุษย์มากกว่าตัวละครเชิงสัญลักษณ์
กษัตริย์มิได้ถูกนำเสนอเพียงในฐานะผู้กุมอำนาจ หากแต่เป็นมนุษย์ที่มีความหวาดกลัว ความปรารถนา
และความเปราะบาง ขณะที่เชฟผู้หญิงไม่ได้เป็นเพียงผู้รับใช้
แต่เป็นตัวละครที่ใช้ทักษะและความสร้างสรรค์เพื่อสร้างพื้นที่เล็กๆ
ของเสรีภาพและความหมายท่ามกลางกำแพงแห่งอำนาจ ความเป็นมนุษย์เช่นนี้คือสิ่งที่ผู้ชมเชื่อมโยงได้ง่าย
ไม่ว่าจะอยู่ในยุคใดก็ตาม
นอกจากนี้ ซีรีส์ยังให้ความสำคัญกับตัวละครรองและเสียงเล็กๆ ที่มักถูกละเลยจากหน้าประวัติศาสตร์
แนวคิดเรื่อง “เสียงหลายเสียง” ที่นักทฤษฎีอย่างมิฮาอิล บัคตินเคยอธิบายไว้ สะท้อนชัดในงานนี้
เมื่อเรื่องราวไม่ได้ถูกเล่าจากสายตาของผู้ทรงอำนาจเพียงฝ่ายเดียว แต่เปิดโอกาสให้ข้าราชบริพาร เพื่อนสนิท
และผู้คนรอบข้างได้เผยมุมมองของตนเอง การขยายเสียงเหล่านี้ทำให้โลกของราชสำนักมีมิติ
และทำให้ผู้ชมรู้สึกว่าประวัติศาสตร์เป็นเรื่องที่เต็มไปด้วยชีวิตประจำวัน ไม่ใช่เพียงเส้นตรงของเหตุการณ์ใหญ่
สิ่งที่น่าสนใจคือปรากฏการณ์ เมนูรักพิชิตใจราชา ยังสะท้อนพฤติกรรมการดูซีรีส์ในยุคปัจจุบัน
ที่หลายคนคุ้นเคยกับการถูกสปอยล์ตอนจบทางออนไลน์ หรือเลือกดูแบบ binge watching รวดเดียวจบทั้งซีซัน
แต่แม้จะรู้ข้อมูลล่วงหน้าแล้ว ผู้ชมก็ยังอยากติดตามเรื่องราวต่อไป เพราะสิ่งที่พวกเขาแสวงหาไม่ใช่ “ผลลัพธ์”
แต่คือ “ประสบการณ์ระหว่างทาง” การที่ผู้สร้างสามารถทำให้ผู้ชมยังอินได้แม้รู้ตอนจบอยู่แล้ว
จึงตอกย้ำคุณค่าของงานเขียนบทและการกำกับว่า
ศิลปะการเล่าเรื่องคือการสร้างรสชาติใหม่ในสิ่งที่เราคิดว่ารู้จักดีอยู่แล้ว
การเล่าเรื่องประวัติศาสตร์จึงไม่จำเป็นต้องสร้างความประหลาดใจที่ตอนจบ
แต่อยู่ที่การออกแบบเส้นทางการเล่าเรื่องให้มีพลังทางอารมณ์ ซีรีส์นี้ทำให้ผู้ชมตระหนักว่า
จุดหมายอาจเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่ระหว่างทางสามารถเต็มไปด้วยความหมายใหม่ๆ ที่เราค้นพบ
การที่ผู้สร้างเลือกเล่าเรื่องผ่านอาหาร ความสัมพันธ์ และมุมมองที่หลากหลาย จึงทำให้ เมนูรักพิชิตใจราชา
ไม่ได้เป็นเพียงการทบทวนประวัติศาสตร์ แต่เป็นการทำให้ประวัติศาสตร์มีชีวิตอีกครั้ง
นี่คือบทเรียนสำคัญสำหรับนักเขียนบทและผู้กำกับรุ่นใหม่ ศิลปะการเล่าเรื่องไม่ใช่เพียงการสรุปเหตุการณ์
หากเป็นการทำให้ผู้ชม “รู้สึก” ไปกับเหตุการณ์นั้นๆ ประวัติศาสตร์บอกว่าอะไรเกิดขึ้น
แต่การเล่าเรื่องบอกเราว่าเราควรรู้สึกอย่างไรเมื่อสิ่งนั้นเกิดขึ้น
และนั่นคือเสน่ห์ที่แท้จริงที่ทำให้ซีรีส์เรื่องนี้ตรึงใจผู้ชม แม้ทุกคนจะรู้ตอนจบอยู่แล้วก็ตาม

เพราะสุดท้ายแล้ว ประวัติศาสตร์อาจบอกเล่าจุดจบ
แต่ศิลปะการเล่าเรื่องคือสิ่งที่ทำให้เรายังอยากเดินทางไปพร้อมกับมัน