อพท.พลิกพลังท้องถิ่นสู่การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน

องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) หรือ อพท. พัฒนาและส่งเสริมการปฏิบัติตามมาตรฐานการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (Sustainable Tourism Management Standard: STMS) ซึ่งได้รับการรับรองว่าเทียบเท่าหลักเกณฑ์การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน สำหรับสถานที่ท่องเที่ยวของสภาการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนโลก (Global Sustainable Tourism Council: GSTC) และถือเป็นมาตรฐานฉบับแรกของไทยที่ได้รับการยอมรับจาก GSTC ในประเภทหลักเกณฑ์การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนสำหรับแหล่งท่องเที่ยว มาเป็นแนวทางในการบริหารจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน ในพื้นที่พิเศษสำหรับองค์กรจัดการด้านการท่องเที่ยว (Destination Management Organization: DMO)

นายศิริปกรณ์ เชี่ยวสมุทร ผู้อำนวยการ อพท. กล่าวว่า อพท.ได้ส่งเสริมมาตรฐานการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (STMS) มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2559 เพื่อให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีกรอบการทำงานที่เป็นระบบ โปร่งใส และสอดคล้องกับมาตรฐานสากล โดยยึดหลักการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวให้เติบโตควบคู่กับคุณภาพชีวิตของชุมชนในพื้นที่ ซึ่งปัจจุบันมีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่ผ่านมาตรฐานดังกล่าวไปแล้วทั้งสิ้น 107 แห่ง ใน 22 จังหวัดทั่วประเทศ สำหรับในปี พ.ศ. 2568 มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นน้องใหม่ที่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (STMS) รวม 11 แห่ง ได้แก่

องค์การบริหารส่วนตำบลแม่กรณ์ อำเภอเมืองเชียงราย จังหวัดเชียงราย  องค์การบริหารส่วนตำบลทรายขาว อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย  องค์การบริหารส่วนตำบลแม่ฟ้าหลวง อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย องค์การบริหารส่วนตำบลศรีถ้อย อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย  องค์การบริหารส่วนตำบลโป่งผา อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงรายเทศบาลตำบลป่าตาล อำเภอขุนตาล จังหวัดเชียงราย   องค์การบริหารส่วนตำบลภูกระดึง อำเภอภูกระดึง จังหวัดเลยองค์การบริหารส่วนตำบลศรีฐาน อำเภอภูกระดึง จังหวัดเลย  องค์การบริหารส่วนตำบลบางยอ อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ เทศบาลตำบลเกาะช้างใต้ อำเภอเกาะช้าง จังหวัดตราด องค์การบริหารส่วนตำบลไม้รูด อำเภอคลองใหญ่ จังหวัดตราด

เพื่อเป็นการสร้างขวัญและกำลังใจให้แก่หน่วยงาน ที่สามารถดำเนินงานได้ตามเกณฑ์มาตรฐานการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (STMS) อพท. จึงได้จัดพิธีมอบประกาศนียบัตรรับรองมาตรฐานฯ ให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จำนวน 11 แห่ง โดยพิธีจัดขึ้นเมื่อวันที่ 19 พฤศจิกายน 2568 ณ ห้องพระเอราวัณ 2 โรงแรมอัศวิน แกรนด์ คอนเวนชัน กรุงเทพฯ และในงานดังกล่าว นายศิริปกรณ์ เชี่ยวสมุทร ผู้อำนวยการ อพท. ได้กล่าวปาฐกถาพิเศษหัวข้อ “From Transaction to Transformation: พลิกพลังท้องถิ่นสู่การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน” ซึ่งได้ให้แนวคิดการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวเพื่อยกระดับแหล่งท่องเที่ยวให้ได้ตามมาตรฐานสากล เป็นการสร้างแหล่งท่องเที่ยวคุณภาพให้แก่ประเทศไทยและนักท่องเที่ยวคุณภาพ ถือเป็นจุดเริ่มต้นของการสร้างระบบการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนของประเทศไทยที่เข้มแข็ง และสามารถแข่งขันได้ในตลาดการท่องเที่ยวระดับโลก ทั้งนี้ ได้ยึดหลัก ประโยชน์ชุมชน บนแผนโครงสร้างพื้นฐาน สู่มาตรฐานสากล  นับเป็นทิศทางที่ อพท. จะมุ่งมั่นขับเคลื่อนการพัฒนาอย่างต่อเนื่องต่อไปในอนาคต

สำหรับการพัฒนามารตฐานการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (STMS) ในระยะต่อไป อพท.จะเดินหน้าพัฒนามาตรฐานฯ STMS ให้เท่าทันทิศทางการท่องเที่ยวของโลก และสนับสนุนให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในฐานะ DMO   นำมาตรฐานนี้ไปใช้เป็นเครื่องมือขับเคลื่อนการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนในเชิงปฏิบัติอย่างแท้จริง เพราะเราเชื่อว่าการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนคือรากฐานของเมืองที่มีคุณภาพ การคงอยู่ของทรัพยากรธรรมชาติและวัฒนธรรม และการสร้างรายได้ที่มั่นคงแก่ชุมชนในระยะยาว โดย อพท. พร้อมทำงานเคียงข้างองค์กรท้องถิ่นทั่วประเทศ เพื่อสร้างระบบนิเวศการท่องเที่ยวที่เข้มแข็ง เป็นธรรม และยั่งยืน ให้ประเทศไทยก้าวสู่การเป็นจุดหมายปลายทางที่เติบโตอย่างมีคุณภาพและไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง

ทั้งนี้นายศิริปกรณ์ เชี่ยวสมุทร ผู้อำนวยการ  อพท.ยังได้เผยถึงรายละเอียดเพิ่มเติมและความคืบหน้างานมาตรฐานการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (Sustainable Tourism Management Standard: STMS) ที่ดำเนินมาครบ 10 ปี นับตั้งแต่ปี 2559 โดยเน้นย้ำว่า STMS เป็น "มาตรฐานที่สร้างความยั่งยืน" ใช้พัฒนาการบริหารจัดการพื้นที่และการท่องเที่ยวในระดับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) หรือที่เรียกกันในมิติการท่องเที่ยวว่า DMO (Destination Management Organization) ซึ่งเป็นก้าวสำคัญในการเชื่อมต่อกับ "มาตรฐานสากล" ระดับโลก อย่างเช่น UNESCO Creative City Network (UCCN) หรือ Green Destination

ผู้อำนวยการ อพท. เปิดเผยตัวเลขที่น่ายินดีว่า ตลอด 10 ปีที่ผ่านมา มีองค์กร DMO หรือ อปท. ที่ผ่านเกณฑ์ STMS แล้วรวมทั้งสิ้น 107 แห่งใน 22 จังหวัด ซึ่งเป็นการเติบโตในลักษณะของการกระจายตัวสู่ภูมิภาค โดยเฉพาะอย่างยิ่งปีนี้มีองค์กร DMO ผ่านเกณฑ์เพิ่มขึ้นเป็น 11 แห่ง เป็นสัญญาณของการย่อตัวเพื่อพุ่งทะยานของการเติบโตด้านการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนของประเทศไทย เพราะมาตรฐาน STMS ถูกออกแบบมาเพื่อเป็นรากฐานที่มั่นคง โดยเป็นจุดเริ่มต้นที่จะช่วยย่นระยะเวลาให้ อปท. สามารถก้าวไปสู่การรับรองและรางวัลในระดับโลกได้ง่ายขึ้น เช่น UCCN, Global Sustainable Tourism Council (GSTC), PATA Gold Award หรือแม้แต่ UN Tourism Best Tourism Village

“เราอาจจะไม่ได้มีตัวเช็คลิสต์ข้อกำหนดเทียบเท่ากับระดับโลกทั้งหมด แต่เราต้องเป็นส่วนหนึ่ง เช่น ถ้าบอกว่าอยากได้มาตรฐานระดับโลกแบบนี้ สมมุติว่ามาตรฐาน UCCN UNESCO City Network ต้องผ่านทั้งหมด 50 ข้อ STMS ของต้องเป็นจุดเริ่มต้นในมาตฐานนั้นแล้ว 10 ข้อ 15 ข้อ ซึ่งไม่ต้องไปนับ 1 ใหม่ นั่นคือสิ่งที่ อพท.พยายามทำว่าต้องยกระดับของเราไปต่อยอดกับมาตรฐานระดับโลกให้ได้ อย่างมากที่สุดได้สักครึ่งหนึ่งของเขา ที่เหลืออีกครึ่งหนึ่งพัฒนาเพื่อได้รางวัลในระดับโลกด้วยความสามารถและกลไกต่าง ๆ ของเรา”

“ต้องบอกว่าความสำเร็จของ STMS ไม่ได้วัดแค่ปริมาณ แต่ยังสร้างมูลค่ามหาศาลใน 2 มิติหลัก คือ เศรษฐกิจ และสังคม ในมิติเศรษฐกิจนั้น รายได้จากการท่องเที่ยวจะถูกกระจายเข้าสู่ชุมชนอย่างชัดเจน โดยประมาณ 5 - 10% ของรายได้จะถูกจัดเก็บไว้เพื่อบริหารจัดการ พัฒนาความปลอดภัย และเป็นทุนการศึกษา ซึ่งเป็นการลงทุนกลับคืนสู่ท้องถิ่น ทว่าเหนือสิ่งอื่นใดคือมิติสังคม ซึ่งผมเน้นย้ำเสมอถึงหลักการสร้างความสมดุลระหว่างเจ้าของบ้านหนือคนท้องถิ่น กับผู้เยี่ยมเยือนซึ่งก็คือนักท่องเที่ยว โดยมีตัวชี้วัดสำคัญ 2 ตัว คือรายได้ของชุมชนและดัชนีความสุข นั่นคือหัวใจสำคัญของการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน หลายพื้นที่ DMO จึงสะท้อนทัศนะว่าขอความสุขก่อน เดี๋ยวเงินตามมาก็ได้ โดยความสุขอาจมาจากการได้โชว์อัตลักษณ์ การได้ดูแลนักท่องเที่ยวเหมือนครอบครัว หรือได้เห็นรอยยิ้มจากเมนูพื้นบ้าน เป็นต้น” นายศิริปกรณ์ ระบุ พร้อมกล่าวด้วยว่า

การพัฒนาการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนเปรียบเหมือน “หัวใจหนึ่งดวง” ที่ทำงานผ่าน 4 ห้อง คือ สิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ สังคม และ “การบริหารจัดการ” ซึ่งเป็นหัวใจของหัวใจในการเชื่อมภาครัฐ ประชาชน และเอกชนให้เดินไปทิศทางเดียวกัน แม้สามมิติแรกจะมีศักยภาพ แต่หากขาดการบริหารจัดการที่ดี การพัฒนาไม่สามารถเติบโตแบบ V - Shape และจะเสี่ยงเป็น K - Shape ที่บางส่วนก้าวหน้า แต่ อปท.บางส่วนอาจกลับดิ่งลงและไปไม่ถึงเป้าหมาย ดังนั้น Sustainable Tourism จะเกิดขึ้นได้จริง เมื่อมีการบริหารจัดการที่แข็งแรง และสามารถประสานทุกภาคส่วนเพื่อยกระดับมาตรฐานไทยสู่ระดับโลก ซึ่งมาตรฐาน STMS ตอบโจทย์ในส่วนนี้

ส่งข่าวได้ที่  email : saowaporn12345@gmail.com   และ  bat_mamsao@yahoo.com