ท่ามกลางกระแสข่าวลบและโลกดิจิทัล รายงานวิเคราะห์ชี้ปี 2568 คือหัวเลี้ยวหัวต่อของคณะสงฆ์ไทย ที่ขับเคลื่อนพร้อมกันทั้งศรัทธามหาชน การปฏิรูปเชิงโครงสร้าง และการรุกเวทีโลกผ่านพลัง Soft Power 

ปีพุทธศักราช 2568 ถูกมองว่าเป็น “ปีหัวเลี้ยวหัวต่อ” ของคณะสงฆ์ไทย ท่ามกลางกระแสสังคมดิจิทัล ปัญญาประดิษฐ์ (AI) และข่าวเชิงลบที่สั่นคลอนความเชื่อมั่นของพุทธศาสนิกชน จากการวิเคราะห์เชิงลึกว่าด้วย พลวัตคณะสงฆ์ไทยและพระสงฆ์ผู้ทรงอิทธิพล ระบุว่า สถาบันสงฆ์กำลังเกิด “ปฏิกิริยาย้อนกลับ” เพื่อรับมือกับวิกฤต โดยขับเคลื่อนพร้อมกันทั้งมิติศรัทธา การปฏิรูปเชิงโครงสร้าง และการรุกคืบสู่เวทีโลก

วิกฤตศรัทธาที่เกิดจากข่าวปัญหาความไม่โปร่งใส พฤติกรรมไม่เหมาะสมของพระบางรูป และอิทธิพลนอกระบบ ได้กระตุ้นให้คณะสงฆ์ต้องปรับตัวอย่างจริงจัง ขณะเดียวกันกลับเกิดปรากฏการณ์ “ศรัทธามหาชน” ที่รวมศูนย์ไปยังพระสงฆ์ผู้มีวัตรปฏิบัติงดงาม ทำหน้าที่เป็นที่พึ่งทางใจของสังคม

หนึ่งในกรณีเด่นคือ หลวงปู่ศิลา สิริจันโท เจ้าอาวาสวัดพระธาตุหมื่นหิน จังหวัดกาฬสินธุ์ ซึ่งกลายเป็นศูนย์รวมศรัทธาระดับประเทศ ทั้งจากวัตรปฏิบัติ บารมีธรรม และการพัฒนาวัดพระธาตุหมื่นหินให้เป็นศาสนสถานสำคัญ รายงานระบุว่าปรากฏการณ์ดังกล่าวไม่เพียงตอบสนองความต้องการทางจิตวิญญาณ แต่ยังสร้างผลกระทบเชิงเศรษฐกิจและการท่องเที่ยวเชิงศรัทธาให้กับชุมชนท้องถิ่นอย่างมีนัยสำคัญ

ขณะเดียวกัน ในมิติการปฏิรูปเชิงโครงสร้าง พระสงฆ์สายวิชาการและนักบริหารได้ก้าวขึ้นมาเป็น “เสาหลักทางปัญญา” เพื่อยกระดับธรรมาภิบาล โดย พระพรหมวัชรธีราจารย์ อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เดินหน้าบูรณาการการเรียนปริยัติกับการปฏิบัติวิปัสสนา เพื่อสร้างพระสงฆ์ที่มีทั้งความรู้และประสบการณ์ทางธรรม ขณะที่ พระธรรมวชิรจินดาภรณ์ อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย ประกาศนโยบาย “No Gift Policy” สร้างมาตรฐานความโปร่งใส และนิยามใหม่ของศาสนศึกษาให้เชื่อมโยงกับสังคมอย่างเป็นรูปธรรม

ในเวทีนานาชาติ รายงานระบุว่า ปี 2568 เป็นปีแห่งการรุกคืบด้าน Buddhist Soft Power ภายใต้การนำของ พระพรหมบัณฑิต ซึ่งขับเคลื่อนการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเชิงรุก ทั้งผ่านการจัดงานวันวิสาขบูชานานาชาติ (UN Vesak Day 2025) ร่วมกับประเทศเวียดนาม และการพัฒนานวัตกรรม “Digital Dhamma” นำเทคโนโลยีดิจิทัลและ AI มาใช้เป็นเครื่องมือเผยแผ่ธรรมะสู่คนรุ่นใหม่

อีกมิติสำคัญคือบทบาทด้านสาธารณสงเคราะห์ โดย สมเด็จพระมหาธีราจารย์ ประธานฝ่ายสาธารณสงเคราะห์ของมหาเถรสมาคม ผลักดันความร่วมมือเชิงโครงสร้างระหว่างคณะสงฆ์ รัฐ และกองทัพ ผ่านการลงนาม MOU กับกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ยกระดับ “วัด” ให้เป็นศูนย์กลางสวัสดิการชุมชน พร้อมโครงการสร้างและซ่อมแซมที่อยู่อาศัยผู้ยากไร้ และการช่วยเหลือผู้เสียสละเพื่อชาติ

ปี 2568 ไม่ได้เป็นเพียงปีแห่งวิกฤตศรัทธา หากแต่เป็นปีแห่ง “โอกาสและการตื่นรู้” ของคณะสงฆ์ไทย ที่กำลังปรับสมดุลครั้งใหญ่ โดยผสานพลังศรัทธา ปัญญาทางวิชาการ เทคโนโลยีสมัยใหม่ และความเมตตาทางสังคม เพื่อธำรงพระพุทธศาสนาให้ยังคงเป็นเสาหลักทางจิตวิญญาณและสังคมไทยในโลกยุคใหม่อย่างยั่งยืน