ในบริบทของโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วจากวิกฤตเศรษฐกิจ ความขัดแย้งระหว่างประเทศ ความท้าทายด้านเทคโนโลยี และความเหลื่อมล้ำภายในประเทศ การกำหนดทิศทางเชิงยุทธศาสตร์เพื่อพาประเทศไทยฝ่าวิกฤตไปสู่อนาคตที่มั่นคงจึงเป็นเรื่องสำคัญยิ่ง ในเวทีเสวนา "ปลดล็อกอนาคตประเทศไทยสู้วิกฤตโลก" เมื่อวันที่ 17 กรกฎาคม 2568 นายทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรี ได้เสนอชุดแนวคิดที่สะท้อนถึงการวิเคราะห์เชิงลึกเกี่ยวกับข้อจำกัดเชิงโครงสร้าง และแนวทางเชิงนโยบายที่มีศักยภาพในการปลดล็อกอนาคตของประเทศไทย

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์แนวคิดของนายทักษิณในหลากหลายมิติ ไม่ว่าจะเป็นด้านการเมือง เศรษฐกิจ การเงิน เทคโนโลยี และการต่างประเทศ โดยจะพิจารณาทั้งในเชิงเหตุผลและความเป็นไปได้ทางปฏิบัติ ตลอดจนประเมินผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากการนำแนวคิดเหล่านี้ไปใช้จริง

1. ปัจจัยเชิงโครงสร้าง: การเมืองที่ไร้เสถียรภาพและรัฐธรรมนูญที่ไม่เอื้อต่อการพัฒนา
นายทักษิณเน้นย้ำว่า ปัญหาหลักของประเทศไทยคือความไม่ต่อเนื่องของการพัฒนาอันเป็นผลมาจากการเมืองที่ไร้เสถียรภาพ รัฐบาลผสมหลายพรรคขาดเอกภาพ การรัฐประหารซ้ำซาก รวมถึงรัฐธรรมนูญที่ไม่ได้ยึดโยงกับประชาชนอย่างแท้จริง

แนวทางปลดล็อกที่เสนอคือ การฟื้นหลักการตามรัฐธรรมนูญปี 2540 ซึ่งเน้นความเข้มแข็งของรัฐบาลผ่านระบบเลือกตั้งที่โปร่งใส และการผลักดันนโยบายโดยตรงจากพรรคการเมือง นอกจากนี้ นายทักษิณยังเสนอให้ทุกภาคส่วนรวมพลังภายใต้ “ความเชื่อมั่นในกันและกัน” แทนที่จะแบ่งฝักแบ่งฝ่ายทางการเมือง

วิเคราะห์:  แนวทางนี้สอดคล้องกับหลักการประชาธิปไตยเชิงมีส่วนร่วม (participatory democracy) และแนวคิดเรื่อง "good governance" ซึ่งมุ่งเน้นความต่อเนื่อง ความโปร่งใส และความรับผิดชอบของรัฐบาล อย่างไรก็ตาม การแก้ไขรัฐธรรมนูญจำเป็นต้องอาศัยกลไกการยินยอมจากหลายฝ่ายในระบบนิติบัญญัติ ซึ่งอาจเป็นอุปสรรคเชิงโครงสร้างในทางปฏิบัติ

2. ปฏิรูปเศรษฐกิจ: จาก GDP ต่ำศักยภาพสู่เศรษฐกิจสร้างสรรค์และการเงินยุคใหม่
นายทักษิณเสนอว่า GDP ของประเทศไทยควรมีศักยภาพสูงถึง 900,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ หากมีการบริหารจัดการอย่างมีประสิทธิภาพ พร้อมเสนอการตั้ง “AMC อิสระ” เพื่อจัดการหนี้ครัวเรือน ขยายการใช้คริปโทเคอร์เรนซีในชีวิตประจำวัน และเร่งเจรจาเศรษฐกิจระหว่างประเทศอย่างยืดหยุ่น

นอกจากนี้ เขายังเสนอแนวคิด “เอนเตอร์เทนเมนต์คอมเพล็กซ์” เพื่อขับเคลื่อนการท่องเที่ยว และใช้ Smart City ที่ปลอดภัยเพื่อดึงนักท่องเที่ยวจีนกลับมา พร้อมรับผิดชอบโดยตรงต่อความปลอดภัย

วิเคราะห์: แนวทางนี้มีความร่วมสมัย สอดคล้องกับนโยบายเศรษฐกิจดิจิทัล และแนวคิด “เศรษฐกิจฐานราก+เศรษฐกิจสร้างสรรค์” อย่างไรก็ตาม การนำคริปโทเคอร์เรนซีมาใช้จริงต้องอาศัยกรอบกำกับทางการเงินที่เข้มแข็ง การจัดตั้ง AMC เพื่อจัดการหนี้ครัวเรือนถือเป็นแนวทางที่น่าสนใจและมีต้นแบบจากวิกฤตเศรษฐกิจปี 2540 แต่ต้องมีการแยกบทบาทจากแบงก์พาณิชย์อย่างชัดเจนเพื่อหลีกเลี่ยง moral hazard

3. ความมั่นคงทางดิจิทัลและภูมิรัฐศาสตร์: ความกล้าหาญในการเจรจา และการวางตำแหน่งประเทศไทย
แนวคิดด้านการต่างประเทศของนายทักษิณสะท้อนการมองโลกแบบเชิงรุก โดยเสนอให้ประเทศไทยกล้าเจรจาการค้ากับประเทศมหาอำนาจ เช่น สหรัฐฯ โดยไม่ยอมเสียเปรียบ และแสดงบทบาทที่มั่นคงในกรณีความขัดแย้งกับประเทศเพื่อนบ้าน เช่น กัมพูชา

วิเคราะห์: นี่คือการปรับบทบาทของประเทศไทยจาก “ผู้ตาม” สู่ “ผู้กำหนดเกม” ในระดับภูมิภาค ซึ่งต้องอาศัยความสามารถทางการทูต เศรษฐกิจ และความพร้อมทางการเมืองภายใน หากสามารถดำเนินการได้ จะทำให้ไทยมีความสามารถในการต่อรอง (bargaining power) สูงขึ้นในเวทีโลก

4. วัฒนธรรม ความเชื่อมั่น และการรวมพลังทางสังคม
นายทักษิณตั้งข้อสังเกตว่า ประเทศไทยขาด “ความเชื่อมั่นซึ่งกันและกัน” และเตือนถึงภัยของการเมืองที่มุ่ง “ดิสเครดิต” มากกว่าสร้างสรรค์ เช่น การวิจารณ์ด้วยอคติ และ “นักร้อง” ที่มุ่งฟ้องร้องทางการเมือง ทำให้ประเทศเสียเวลาและถอยหลัง

วิเคราะห์: มุมมองนี้มีมิติทางจิตวิทยาสังคมที่สำคัญ เพราะการสร้างพลังร่วมต้องเริ่มจากความไว้ใจระหว่างประชาชน ภาคธุรกิจ และภาครัฐ การเมืองแบบ “เกลียดชัง” ทำให้ประเทศขาดพลังรวม ซึ่งตรงข้ามกับหลัก “solidarity” ที่เป็นหัวใจของการพัฒนาอย่างยั่งยืน

ข้อเสนอเชิงนโยบาย
จากการวิเคราะห์ข้างต้น สามารถสังเคราะห์ข้อเสนอเชิงนโยบายเพื่อ “ปลดล็อกอนาคตประเทศไทย” ดังนี้
ผลักดันการปฏิรูปรัฐธรรมนูญให้สอดคล้องกับหลักประชาธิปไตยและเสถียรภาพทางการเมือง
จัดตั้ง AMC อิสระเพื่อบริหารจัดการหนี้ครัวเรือนอย่างมีประสิทธิภาพ
ขยายพื้นที่ใช้คริปโทเคอร์เรนซีโดยอยู่ภายใต้กรอบกำกับที่ปลอดภัย
ส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ เช่น เอนเตอร์เทนเมนต์คอมเพล็กซ์ และ Smart City
ยกระดับการทูตเชิงรุก เพื่อเสริมบทบาททางเศรษฐกิจและภูมิรัฐศาสตร์
ส่งเสริมวัฒนธรรมความร่วมมือ แทนวัฒนธรรมความขัดแย้งในการเมืองและสังคม

ดังนั้น แนวคิดของนายทักษิณ ชินวัตร ในเวที “ปลดล็อกอนาคตประเทศไทย” ไม่ได้เป็นเพียงการวิเคราะห์ปัญหาเชิงลึก แต่ยังเสนอนโยบายเชิงรุกที่มุ่งเปลี่ยนโครงสร้างพื้นฐานทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมไทยให้สามารถแข่งขันได้ในเวทีโลก อย่างไรก็ตาม ความท้าทายอยู่ที่การเปลี่ยนแนวคิดให้เป็นการปฏิบัติอย่างยั่งยืน ซึ่งต้องอาศัยความร่วมมือของทุกภาคส่วน โดยมี “ความเชื่อมั่นซึ่งกันและกัน” เป็นพื้นฐาน