บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ประเด็นเกี่ยวกับโครงการก่อสร้างโรงไฟฟ้าจากขยะ (Waste-to-Energy Plant) ในเขตอำเภอพาน จังหวัดเชียงราย โดยศึกษาทั้งด้านนโยบายพลังงาน การจัดการขยะ ความกังวลของประชาชนในพื้นที่ ตลอดจนจุดยืนของนักการเมืองท้องถิ่นในประเด็นดังกล่าว

โดยเฉพาะกรณีของนางสาวยิ้ม วิสาระดี เตชะธีราวัฒน์ ซึ่งเป็นนักการเมืองที่แสดงจุดยืนชัดเจนในการยืนหยัดเคียงข้างประชาชนและเรียกร้องความโปร่งใสของกระบวนการตัดสินใจ โครงการโรงไฟฟ้าขยะแม้จะมีศักยภาพในการจัดการปัญหาขยะล้นเมือง แต่หากไม่มีระบบควบคุมที่ได้มาตรฐาน และไม่มีการมีส่วนร่วมของประชาชนอย่างแท้จริง อาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพ สิ่งแวดล้อม และความไว้วางใจของชุมชนต่อหน่วยงานรัฐ

1. บทนำ
ประเทศไทยกำลังเผชิญกับปัญหาขยะมูลฝอยในระดับวิกฤต โดยเฉพาะในเขตเมืองและชุมชนกึ่งเมืองกึ่งชนบท การจัดการขยะอย่างมีประสิทธิภาพจึงเป็นวาระสำคัญของรัฐบาล หนึ่งในแนวทางที่ได้รับความสนใจคือการก่อสร้าง โรงไฟฟ้าจากขยะ (Waste-to-Energy: WtE) ซึ่งเป็นเทคโนโลยีที่นำขยะมาใช้เป็นเชื้อเพลิงเพื่อผลิตพลังงานไฟฟ้า อย่างไรก็ตาม แม้จะมีข้อดีด้านพลังงานและการลดปริมาณขยะ แต่โรงไฟฟ้าขยะก็ถูกตั้งคำถามอย่างมากในด้านสิ่งแวดล้อมและผลกระทบต่อสุขภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากกระบวนการตัดสินใจขาดความโปร่งใสและไม่มีการมีส่วนร่วมของชุมชน

2. กรณีศึกษาจังหวัดเชียงราย: โครงการโรงไฟฟ้าขยะในอำเภอพาน
ในช่วงกลางปี พ.ศ. 2568 ได้มีข่าวเกี่ยวกับการเตรียมการก่อสร้างโรงไฟฟ้าขยะในพื้นที่ อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย ซึ่งก่อให้เกิดกระแสความกังวลในหมู่ประชาชนในหลายตำบล โดยเฉพาะในประเด็นด้านผลกระทบทางสุขภาพและสิ่งแวดล้อม รวมถึงความไม่ชัดเจนของกระบวนการประชาพิจารณ์

หนึ่งในบุคคลสำคัญที่ออกมาแสดงจุดยืนต่อประเด็นนี้คือ นางสาวยิ้ม วิสาระดี เตชะธีราวัฒน์ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดเชียงราย ซึ่งได้ ออกแถลงการณ์ปฏิเสธการมีส่วนเกี่ยวข้องกับโครงการดังกล่าว พร้อมยืนยันเจตนารมณ์ในการ ยืนเคียงข้างประชาชน และสนับสนุนการตรวจสอบโครงการอย่างโปร่งใส

3. โรงไฟฟ้าจากขยะ: หลักการและข้อถกเถียง
โรงไฟฟ้าจากขยะ เป็นเทคโนโลยีที่ใช้การ เผาขยะมูลฝอย เพื่อนำพลังงานความร้อนมาแปลงเป็นพลังงานไฟฟ้า มีข้อดีคือสามารถลดปริมาณขยะที่เข้าสู่ระบบฝังกลบ และเป็นแหล่งพลังงานทดแทนรูปแบบหนึ่ง อย่างไรก็ตาม ข้อเสียของโรงไฟฟ้าขยะมีหลายประเด็น ได้แก่:

มลพิษทางอากาศ: ฝุ่น PM2.5, ไดออกซิน, ฟูแรน และกลิ่นรบกวน
น้ำเสียและตะกอนพิษ: หากไม่มีระบบบำบัดที่มีประสิทธิภาพ
การคัดแยกขยะต้นทางที่ไม่มีประสิทธิภาพ ส่งผลให้ขยะมีองค์ประกอบที่ไม่เหมาะกับการเผา
ผลกระทบด้านสุขภาพของประชาชน โดยเฉพาะในพื้นที่รอบโรงงาน

ในหลายกรณีทั่วประเทศ พบว่าประชาชนมีความรู้สึกว่าโครงการโรงไฟฟ้าขยะมักถูก “บังคับใช้” โดยขาดกระบวนการประชาพิจารณ์ที่แท้จริง ซึ่งทำให้เกิดการต่อต้านในหลายพื้นที่

4. ความกังวลของประชาชนในอำเภอพาน
ความกังวลของประชาชนในอำเภอพานไม่ใช่เรื่องไร้เหตุผล เนื่องจาก โรงไฟฟ้าขยะในหลายพื้นที่ของประเทศไทยเคยก่อให้เกิดปัญหา ทั้งเรื่องกลิ่นเหม็น ฝุ่นละออง น้ำเสีย และสุขภาพของชาวบ้าน ซึ่งมักมีสาเหตุมาจาก การขาดมาตรการควบคุมที่เข้มงวด และการตรวจสอบที่โปร่งใส

ประชาชนในพื้นที่จึงต้องการให้มีการเปิดเผยข้อมูลที่ครบถ้วน และเรียกร้องให้มี กระบวนการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง ก่อนที่โครงการจะได้รับอนุมัติ ซึ่งสอดคล้องกับแนวทางของนางสาวยิ้ม วิสาระดี ที่ระบุว่า
“พื้นที่บ้านของเรา ประชาชนต้องมีสิทธิ์ร่วมตัดสินใจ ไม่ใช่มีใครมาเลือกแทนเราโดยไม่ฟังเสียงเราเลย”

5. ข้อเสนอเชิงนโยบาย
เพื่อให้โครงการโรงไฟฟ้าจากขยะสามารถดำเนินการได้อย่างยั่งยืนและเป็นที่ยอมรับของประชาชน ควรมีข้อเสนอเชิงนโยบาย ดังนี้:
ต้องจัดให้มีประชาพิจารณ์อย่างแท้จริง และเปิดเผยข้อมูลอย่างครบถ้วนในทุกขั้นตอน
จัดตั้งคณะกรรมการตรวจสอบอิสระ ที่มีตัวแทนจากภาคประชาชน และนักวิชาการด้านสิ่งแวดล้อม
จัดทำรายงานผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) อย่างเข้มงวด และเผยแพร่ต่อสาธารณชน
พัฒนากลไกตรวจสอบคุณภาพอากาศและน้ำเสียแบบเรียลไทม์ ให้ประชาชนสามารถเข้าถึงข้อมูลได้ง่าย
ใช้เทคโนโลยีสะอาดและระบบกรองมลพิษมาตรฐานสากล พร้อมตรวจสอบเป็นระยะ

ดังนั้น กรณีโครงการโรงไฟฟ้าขยะในอำเภอพาน จังหวัดเชียงราย สะท้อนให้เห็นถึงความสำคัญของการมีส่วนร่วมของประชาชนในกระบวนการตัดสินใจด้านสิ่งแวดล้อมและพลังงาน การที่นางสาวยิ้ม วิสาระดี ออกมาแสดงจุดยืนอย่างชัดเจนในการ คัดค้านโครงการที่ละเมิดสิทธิชุมชน ถือเป็นตัวอย่างของนักการเมืองที่ให้ความสำคัญกับ “การฟังเสียงประชาชน” ซึ่งควรได้รับการส่งเสริมในระบอบประชาธิปไตย โครงการพัฒนาใดๆ หากขาดการมีส่วนร่วมที่แท้จริง ย่อมนำมาซึ่งความขัดแย้งและการเสื่อมศรัทธาต่อระบบการบริหารของรัฐ