เมื่อวันที่ 30 กรกฎาคม 2568 นายประเสริฐ จันทรรวงทอง รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (ดีอี) เปิดเผยผลการเป็นประธานการประชุมคณะอนุกรรมการขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหาคุณภาพน้ำในแหล่งน้ำผิวดิน ครั้งที่ 2/2568 โดยมีหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเข้าร่วมการประชุมว่า รัฐบาลไม่ได้นิ่งนอนใจเกี่ยวกับปัญหาการปนเปื้อนเกินค่ามาตรฐานในแม่น้ำกกและลำน้ำสาขา แม่น้ำสาย และแม่น้ำโขง รัฐบาลได้พยายามเร่งแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นทั้งในระดับประเทศและระหว่างประเทศผ่านกลไกความร่วมมือต่างๆ เพื่อแสวงหาแนวทางแก้ไขปัญหาการปนเปื้อนในแม่กก แม่น้ำสาย และแม่น้ำรวก อย่างยั่งยืน โดยที่ประชุมในวันนี้มีมติเห็นชอบกับมาตรการแก้ไขปัญหาการปนเปื้อนเกินค่ามาตรฐานในแม่น้ำกกและลำน้ำสาขา แม่น้ำสาย และแม่น้ำโขง ดังนี้

1. สถานการณ์และแนวโน้มของปัญหาการปนเปื้อนสารในแหล่งน้ำและตะกอนดิน ยังมีแนวโน้มที่ทรงตัวตัวไม่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมมากนัก โดยผลการติดตามตรวจสอบคุณภาพน้ำและตะกอนดินโดยกรมควบคุมมลพิษ ยังพบว่ามีค่าสารหนูเกินเกณฑ์ค่ามาตรฐานที่กำหนดในหลายจุด ในขณะที่ผลการตรวจวัดคุณภาพน้ำประปา สัตว์น้ำ พืชผลทางการเกษตร รวมทั้งการตรวจปัสสวะประชาชนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ พบว่ายังมีค่าไม่เกินเกณฑ์ค่ามาตรฐานที่กำหนด

2. การดำเนินงานที่ผ่านมาได้จัดตั้งศูนย์ปฏิบัติการส่วนหน้า ที่มีรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทยเป็นหัวหน้าศูนย์ ได้มีการเร่งดำเนินการแก้ไขปัญหาอย่างต่อเนื่องเพื่อประสานงานระหว่างจังหวัดและส่วนกลางให้สามารถปฏิบัติงานได้อย่างทันท่วงทีทั้งในด้านการเฝ้าระวัง การให้ความช่วยเหลือประชาชนในพื้นที่ และประชาสัมพันธ์ให้พี่น้องประชาชนในพื้นที่ได้ทราบข่าวทางการที่ไม่คลาดเคลื่อน

3. การแก้ไขปัญหาเชิงรุก ได้เร่งรัดให้มีการออกแบบก่อสร้างระบบดักตะกอน ตามแนวทางในการใช้ธรรมชาติในการช่วยกระบวนการตกตะกอน (Nature Based Solution : NBS) เพื่อให้เริ่มก่อสร้างในช่วงต้นฤดูแล้ง ปี พ.ศ. 2568 ซึ่งการก่อสร้างฝายดักตะกอนนอกจากเป้าหมายที่จะดักตะกอนเพื่อลดการปนเปื้อนของสารในแหล่งน้ำและตะกอนดินแล้ว โดยจะนำผลการออกแบบไปรับฟังความคิดเห็นผู้ที่ได้รับผลกระทบในพื้นที่ และคาดว่าจะนำแบบก่อสร้างฝายดักตะกอน เสนอ ครม. พิจารณาให้ความเห็นชอบในช่วงปลายเดือนสิงหาคม 2568

4. ในด้านความร่วมมือระหว่างประเทศที่ผ่านมาประเทศสมาชิกคณะกรรมาธิการแม่น้ำโขง (MRC) ได้แก่ ไทย สปป.ลาว กัมพูชา และ เวียดนาม รวมถึงสำนักงานเลขาธิการคณะกรรมาธิการแม่น้ำโขง (MRCS) ได้ประชุมเรื่องการติดตามตรวจสอบคุณภาพน้ำร่วมกัน (Joint Water Quality Monitoring) และลงพื้นที่ร่วมกันที่จังหวัดเชียงราย ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการแก้ไขปัญหาที่มีองค์กรระหว่างประเทศที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญเข้ามามีส่วนร่วม

“นอกจากนี้ยังจะมีการตั้งคณะสำรวจร่วมระหว่างไทย - เมียนมา เพื่อตรวจสอบข้อมูลและหามาตรการในการป้องกันและบรรเทาปัญหาการปนเปื้อนในแม่น้ำ โดยมีคณะกรรมาธิการลุ่มน้ำโขง (Mekong River Commission – MRC) ร่วมเป็นส่วนหนึ่งในดำเนินการ รวมทั้งได้มีการหารือระหว่างผู้เชี่ยวชาญของไทยและเมียนมาเป็นครั้งแรกที่กรุงเนปยีดอ เมียนมา โดยทั้งสองฝ่ายได้แลกเปลี่ยนข้อมูลและเห็นพ้องว่าการสำรวจพื้นที่ร่วมกันเพื่อให้ได้ข้อสรุปและข้อเท็จจริงที่ตรงกันจะเป็นจุดเริ่มต้นของการแก้ไขปัญหาอย่างเหมาะสม อย่างไรก็ตามเพื่อให้การแก้ไขปัญหามีความชัดเจนมากยิ่งขึ้น กระทรวงการต่างประเทศ ได้นัดหมายให้ผมไปพบหารือกับรัฐบาลเมียนมาในช่วงปลายเดือนสิงหาคม 2568 นี้” รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงดีอี กล่าว