สภาพอากาศในพื้นที่จังหวัดกาฬสินธุ์เริ่มเข้าสู่ฤดูหนาว  ประชาชนเริ่มปรับตัวให้เข้ากับฤดูกาล ทั้งความเป็นอยู่และการประกอบอาชีพ พบสองตายายสามี-ภรรยา ชาวบ้านสะอาดนาทม ต.ลำคลอง อ.เมืองกาฬสินธุ์ เจ้าตำรับ “ข้าวหลามสูตรโบราณ”  พลิกวิกฤติเป็นโอกาส ปิ้งไอเดียคิดสูตรทำ “ข้าวหลามเม่า” เป็นทางเลือกใหม่ให้กับลูกค้าและนักท่องเที่ยว  ถือเป็นอาหารตามฤดูกาลรสชาติใหม่ ฉีกแนวไม่ซ้ำแบบใคร  และเป็นเจ้าเดียวในภูมิภาคนี้ จึงได้รับความนิยมขายตลอดวัน

เมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน 2563 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า จากการติดตามสภาพอากาศในพื้นที่ จ.กาฬสินธุ์ พบว่าอุณหภูมิเริ่มลดต่ำลง ส่งผลให้อากาศเริ่มหนาวเย็น โดยเฉพาะในช่วงเช้า ชาวบ้านในกลุ่มผู้สูงอายุเริ่มก่อไฟผิงให้ความอบอุ่นแก่ร่างกาย ขณะเดียวกันมีสองตายาย ซึ่งเป็นสามีภรรยาชาวบ้านสะอาดนาทม ต.ลำคลอง อ.เมือง จ.กาฬสินธุ์ ได้ใช้บริเวณหน้าบ้าน ตรงข้ามสำนักงานโครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาลำปาว (เขื่อนลำปาว) ทำข้าวหลามขายให้กับเพื่อนบ้านและนักท่องเที่ยวที่ผ่านมาผ่านมาเที่ยวเขื่อนลำปาว จากการสอบถามทราบว่า นอกจากข้าวหลามจะเป็นอาหารตามฤดูกาลในหน้าหนาวแล้ว สองตายายคู่นี้ยังทำขายตลอดปีด้วย โดยช่วงหน้าหนาวนี้ยังได้คิดสูตรทำ “ข้าวหลามเม่า” ซึ่งเป็นข้าวหลามสูตรใหม่ ที่ให้รสชาติ หอม นุ่ม มัน อร่อย บรรยากาศการซื้อขายเต็มไปด้วยความคึกคักตลอดวัน

นางปราณี ผากา อายุ 64 ปี บ้านเลขที่ 132 หมู่ 1 บ้านสะอาดนาทม ต.ลำคลอง อ.เมือง จ.กาฬสินธุ์ กล่าวว่า ตนกับนายคำรณ ผากา อายุ 66 ปี สามี ทำข้าวหลามเพื่อจำหน่ายมาประมาณ 30 ปี  โดยลูกค้ามีทั้งเพื่อนบ้าน และนักท่องเที่ยว ที่เดินทางมาเที่ยวหาดดอกเกด เขื่อนลำปาวและจุดผันน้ำ โดยใช้ไม้ไผ่พันธุ์ไม้ไผ่หนามหรือไม้ไผ่ป่าใหญ่ อายุ 1-3 ปี ซึ่งไม้ไผ่พันธุ์นี้สามารถทำข้าวหลามได้ตลอดปี

นางปราณี กล่าวอีกว่า การทำข้าวหลามของตนจะใช้ข้าวเหนียวเขาวง และข้าวใหม่ ซึ่งมีรสชาติหอม นุ่ม เหนียว ทำสูตรโบราณหลายรส เช่น ข้าวเหนียวขาว ข้าวเหนียวดำ ข้าวเหนียวอัญชัน ข้าวหลามใบเตย ส่วนผสมมีกะทิ น้ำตาลทราย ถั่วดำ มันเทศ ต่อมามีการปรับปรุงรสชาติเข้ามาใหม่ เพื่อเป็นทางเลือกใหม่ให้กับลูกค้า เช่น ข้าวหลามทุเรียน ซึ่งได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก จำหน่ายราคาบั้งละ 20-50 บาท และ 3 บั้ง 100 บาท ทั้งนี้ลงทุนครั้งละ 1,500 บาท ขายได้กำไรประมาณ 5,000 บาท โดยที่ผ่านมาจะขายวันเสาร์-อาทิตย์  ข้าวหลามของเราจึงเป็นข้าวหลามสด ไม่มีตกค้าง เพราะคำนึงถึงคุณภาพเป็นหลัก จึงสามารถยืนหยัดมาถึง 30 ปี และมีลูกค้าตั้งแต่รุ่นพ่อรุ่นแม่และรุ่นลูกเป็นขาประจำมาถึงทุกวันนี้

“อย่างไรก็ตาม ในช่วงเริ่มต้นฤดูหนาวปีนี้ เพื่อเพิ่มเมนูข้าวหลามและทางเลือกใหม่ให้กับลูกค้า ทั้งขาประจำและขาจร จึงได้คิดสูตรข้าวหลามขึ้นมาใหม่ คือข้าวหลามเม่า ซึ่งเป็นการนำเมล็ดข้าวเหนียวที่รวงกำลังจะแก่ ใกล้อายุเก็บเกี่ยวมาคั่วแล้วตำ เพื่อคัดแยกเปลือกเมล็ดข้าวออก ก็จะได้เมล็ดข้าวเม่าสีเขียว มีคุณสมบัติอ่อนนุ่ม เหนียว หอม จากนั้นนำมาผสมกับเมล็ดถั่วดำ มันเทศ บรรจุใส่กระบอกข้าวหลาม แช่ด้วยน้ำกะทิ ปิดจุกด้วยใบตองแห้งและใบเตย เพื่อเพิ่มรสชาติที่หอมละมุน ก่อนนำไปเผาไฟในระดับความร้อนที่พอดี จากนั้นนำมาปอกเปลือกไม้ไผ่ออกรอจำหน่าย ทั้งนี้ จากการทดลองทำข้ามหลามเม่า ได้รับความสนใจจากลูกค้าเป็นอย่างมาก และจากการสอบถามลูกค้าทราบว่าเป็นเจ้าเดียวที่ทำข้าวหลามเม่าขาย ลูกค้าจึงชื่นชอบ ทั้งซื้อรับประทานขณะเดินทางและซื้อเป็นของฝาก คือขายได้ตลอดวัน ทำแทบไม่พอขาย โดยจำหน่ายเพียงบั้งละ 60 บาทเท่านั้น” นางปราณีกล่าว