พระมงคลมิ่งเมือง หรือ พระใหญ่ มีพุทธลักษณะตามอิทธิพลด้านศิลปะอินเดียเหนือแคว้นปาละ ซึ่งได้แผ่อิทธิพลมายังภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย  เมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 13 -16 เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย หน้าตักกว้าง 11 เมตร ส่วนสูงวัดจากพื้นดินระดับต่ำสุดถึงยอดเปลว 20 เมตร  โครงสร้างเป็นคอนกรีตเสริมเหล็กโดยตลอด ผิวนอกฉาบปูนด้วยกระเบื้องโมเสกสีทอง ก่อสร้างแล้วเสร็จสมบูรณ์ เมื่อวันที่ 31 มีนาคม พ.ศ.2508 ซึ่ง พระมงคลมิ่งเมือง เป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ ประชาชนทั้งชาวอำนาจเจริญและจังหวัดใกล้เคียงให้ความเคารพ ศรัทธามาก และถือว่า เป็นพระพุทธรูปประจำจังหวัดอำนาจเจริญ

สำหรับด้านหลังองค์พระมงคลมิ่งเมือง เป็นที่ประดิษฐาน พระละฮาย 2 องค์ สลักด้วยหินทรายสีแดง ยังสลักไม่เสร็จ พุทธลักษณะตรงกับสมัยทราวดีรุ่นหลังพุทธศตวรรษที่ 10 – 12 ซึ่งขุดได้จากการก่อสร้างอ่างเก็บน้ำห้วยปลาแดกหรืออ่างเก็บน้ำพุทธอุทยาน เพื่อใช้ในการเกษตรและผลิตน้ำประปาหล่อเลี้ยงชาวเมืองอำนาจเจริญ ซึ่งอยู่ตรงข้ามพุทธอุทยาน

ว่ากันว่า พระละฮาย หรือ พระขี้ล่าย ตามภาษาอีสาน แปลว่า  พระไม่สวยงาม นักนิยมเสี่ยงโชค ชอบมาบนบาน อธิษฐาน ขอโชคลาภ เป็นประจำ หากสมหวัง จะนำหุ่นไก่ มาแก้บน จึงพบเห็นไก่แก้บนเต็มพื้นที่

นอกจากนี้ด้านหลังองค์พระละฮาย ซึ่งพื้นที่มีลักษณะเป็นเขาดานหินธรรมชาติ สูงจากระดับพื้นดินเป็นดอนๆและเป็นที่ตั้งพุทธสถานศักดิ์สิทธิ์มาช้านาน เนื่องจากพบหลักฐานสำคัญ คือ ยังมีรอยพระพุทธบาทจารึก และห่างไปจะเป็นป่ารกชัดมีถ้ำหลายถ้ำ ซึ่งเป็นที่อาศัยของสัตว์ป่าหลากหลายชนิด ท่ามกลางแมกไม้ป่ารกชัด สลับเสียงนกกาจั๊กจั่นขับร้องขับกล่อมเป็นเสียงเพลง ลมพัดเย็นสบายตลอดเวลา

และในปี พ.ศ. 2567 นี้ คณะกรรมการจัดงานนมัสการพระมงคลมิ่งเมือง กำหนดจัดขึ้นในระหว่างวันที่ 18 – 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2567 ที่พุทธอุทยาน ต.บุ่ง  อ.เมืองอำนาจเจริญ จ.อำนาจเจริญ เพื่อให้พุทธศาสนิกชนได้มานมัสการพระมงคลมิ่งเมือง ร่วมทำบุญตักบาตร เวียนเทียนในวันเพ็ญเดือนสามร่วมถึงมีส่วนร่วมในการส่งเสริมพระพุทธศาสนาและธำรงรักษาพระพุทธศาสนาให้คงอยู่สืบไป พร้อมทั้งอนุรักษ์และเสริมเสริมศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่น ส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมของจังหวัดอำนาจเจริญให้เป็นที่แพร่หลายของชาวไทยและชาวต่างประเทศ และส่งเสริมผลิตภัณฑ์ชุมชนสนับสนุนภูมิปัญญาท้องถิ่น

โดยมีกิจกรรมภายในงานประกอบด้วย วันอาทิตย์ที่ 18 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2567 เวลา 06.30 น.พิธีบวงสรวงสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เวลา 07.30 น. เริ่มขบวนแห่เครื่องสักการะพระมงคลมิ่งเมือง จากนั้น พิธีกล่าวคำบูชาและถวายเครื่องสักการะพระมงคลมิ่งเมือง เปลี่ยนผ้าอังสะพระมงคลมิ่งเมือง และพิธีเปิดงานพระมงคลมิ่งเมือง ประจำปี พ.ศ.2567 โดยมีการรำบูชาพระมงคลมิ่งเมือง จากนางรำกว่า 1,000 คน สวมชุดประจำจังหวัดอำนาจเจริญ ด้วยเสื้อสีขาว ผ้าถุงสีม่วง ห่มสไบสีม่วง และ ประดับผมด้วยดอกจานเหลือง ที่มีความงดงาม โดยมี มานิตา ดวงคำ ปาร์เมอร์ นางสาวไทยคนที่ 35 ประจำปี 2565 พร้อมด้วย นางสาวอำนาจเจริญร่วมรำบูชาพระมงคลมิ่งเมือง ในครั้งนี้ และวันเสาร์ที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2657 วันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 3 วันมาฆบูชา เวลา 06.30 น. พิธีทำบุญตักบาตร ส่วนเวลา 18.00 น. พิธีเจริญพุทธมนต์ ฟังการแสดงพระธรรมเทศนา และเวียนเทียว

นอกจากนี้ ยังมีกิจกรรมทางพระพุทธศาสนาตลอดงานทุกวัน โดยในเวลา 11.00 น.พิธีถวายภัตตาหารแด่พระสงฆ์ และเวลา 18.00 น.พิธีเจริญพระพุทธมนต์ กิจกรมตักบาตรสวรรค์ ตักบาตรวันเกิด ตักบาตรประตู ตักบาตร 108 เสี่ยงเซียมซีเสี่ยงทาย ประพรมน้ำพระพุทธมนต์ ทำบุญผ้าป่ามหากุศล

และยังมีกิจกรรมการแข่งขันกีฬา เช่น การแข่งขันฟุตซอล การแข่งขันเซปัคตะกร้อ การแข่งขันสตรีทบาสเก็ตบอล การแข่งขันเปตอง รวมถึง กิจกรรมประกวดแข่งขันศิลปวัฒนธรรม แข่งขันการจัดพานบายศรี 3 ชั้น การประกวดแข่งขันขับร้องสรภัญญะการแสดงศิลปวัฒนธรรมจากสถานศึกษา และ ศิลปะพื้นบ้าน รวมถึง การออกร้านนิทรรศการของหน่วยงานราชการ จัดแสดงและจำหน่ายสินค้า OTOP สินค้าโรงงานตลอดการจัดงาน

สำหรับปีนี้จัดยิ่งใหญ่ มีมหรสพสมโภชจากศิลปินชื่อดังตลอดทั้งการจัดงาน ประกอบด้วย วันที่ 18 ก.พ.67 การแสดงของศิลปินภูไท วีระพงษ์ วงศ์ศิลป์ วันที่ 19 ก.พ.67 ศิลปิน เด่นชัย วงศ์สามารถ วันที่ 20 ก.พ.67 วงคำผุ่นร่วมมิตร วันที่ 21 ก.พ. 67 วันที่ 22 ก.พ.67 มนต์แคน แก่นคูณ วันที่ 23 ก.พ.67 ศิลปินน้องแพรว พรรณพิไล สายลมหวล

อย่างไรก็ตาม การจัดงานในครั้งนี้ มีการรักษาความปลอดภัยอย่างเข้มงวด ห้ามจำหน่ายและนำเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เข้ามาดื่มภายในงานและห้ามสูบบุหรี่ภายในงานอย่างเด็ดขาดหากฝ่าฝืนจะดำเนินดีตามกฎหมายทันที...