วันที่ 24 พฤษภาคม 2568ที่ลานหน้าสวนตุงและโคมนครเชียงราย ถนนธนาลัย อำเภอเมืองเชียงราย จังหวัดเชียงราย นายนิวัฒน์ ร้อยแก้ว ประธานกลุ่มรักษ์เชียงของ พร้อมเครือข่ายภาคประชาชน ได้จัดกิจกรรมปราศรัยเชิญชวนชาวเชียงรายร่วมกันเรียกร้องให้รัฐบาลไทย เมียนมา จีน และเขตปกครองพิเศษที่ 2 (สหรัฐว้า) รับรู้ถึงปัญหาสารพิษปนเปื้อนในแม่น้ำกก แม่น้ำสาย และแม่น้ำโขง อันเป็นผลมาจากเหมืองแร่ทองคำ เหมืองแมงกานีส และเหมืองแรร์เอิร์ธ (แร่หายาก) ในพื้นที่ต้นน้ำฝั่งเมียนมา

นายนิวัฒน์ กล่าวว่า สถานการณ์ปัจจุบันทุกฝ่ายทราบดีว่ามีปัญหาสารพิษจากเหมืองไหลลงสู่แม่น้ำสายหลัก ซึ่งหากปล่อยไว้จะยิ่งส่งผลกระทบสะสม จึงจำเป็นต้องแสดงพลังของประชาชนให้ผู้มีอำนาจทุกฝ่ายได้รับทราบ พร้อมร่วมประกอบพิธีสืบชะตาแม่น้ำกก และจัดพิธีกรรมจากกลุ่มชาติพันธุ์ในพื้นที่ เพื่อประกาศเจตนารมณ์ปกป้องสายน้ำสำคัญของจังหวัด

นางสาวเพียรพร ดีเทศน์ ผู้อำนวยการฝ่ายรณรงค์ องค์กรแม่น้ำนานาชาติกล่าวว่า ภาพถ่ายดาวเทียมจีสดา พบการเปิดหน้าดินทำเหมืองในเขตของว้ามากกว่า 40 จุด ในช่วง 2 ปีที่ผ่านมา ซึ่งพื้นที่ดังกล่าวไม่สามารถใช้กฎหมายสากลควบคุมได้ และเป็นต้นเหตุสำคัญของสารพิษที่ปะปนลงสู่แม่น้ำสายหลัก โดยเฉพาะช่วงน้ำหลากปี 2567 ที่ผ่านมา ยังไม่สามารถระบุได้ว่ามีสิ่งใดไหลปนมากับน้ำบ้าง
 
“บริษัทจีนเข้าไปสัมปทานเหมืองโดยไม่ถามความเห็นประชาชนท้ายน้ำเลย ขยะพิษจากเหมืองเหล่านี้ไหลลงแม่น้ำและสะสมอยู่ในผัก ปลา ดิน และร่างกายมนุษย์ ซึ่งหากปล่อยให้เหมืองดำเนินการอีก 10-15 ปี ข้างหน้า คนไทยทั้งรุ่นเรากับรุ่นลูกหลานจะต้องรับผลกระทบอย่างต่อเนื่องแน่นอน "นางสาวเพียรพร กล่าว

ด้าน ดร.สืบสกุล กิจนุกร สำนักวิชานวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง กล่าวว่า ปัญหาน้ำเน่าเสียในแม่น้ำกก แม่น้ำสาย และแม่น้ำโขง ได้ส่งผลกระทบโดยตรงต่อเศรษฐกิจและวิถีชีวิตคนท้องถิ่น ชาวประมงขาดอาชีพ พ่อค้าแม่ค้าเดือดร้อน โรงแรมในเชียงรายต้องเพิ่มต้นทุนตรวจคุณภาพน้ำเพื่อสร้างความเชื่อมั่นให้ผู้เข้าพัก ร้านอาหารงดซื้อปลาจากแม่น้ำกก แม้ปัจจุบันไทยจะทำได้เพียงตรวจสอบคุณภาพน้ำเป็นระยะๆ แต่ต้นตอปัญหาอยู่ที่เหมืองแร่ฝั่งเมียนมา

“นี่เป็นปัญหาข้ามพรมแดนที่ใหญ่และท้าทายคนไทย โดยเฉพาะชาวเชียงราย เราต้องแสดงออกอย่างจริงจังว่าเราไม่ยินยอมให้เหมืองแร่เหล่านี้ทำลายบ้านเราอีกต่อไป” ดร.สืบสกุล กล่าว

ทั้งนี้ เครือข่ายประชาชนประกาศเชิญชวนทุกคนร่วมกิจกรรมใหญ่ในวันที่ 5 มิถุนายนนี้ เวลา 09.00 น. หน่วยฝึกนักศึกษาวิชาทหาร อำเภอเมืองเชียงราย ก่อนจะเคลื่อนขบวนเดินไปยังสะพานข้ามแม่น้ำกก แสดงพลังประชาชน และยื่นหนังสือถึงผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย เพื่อส่งต่อถึงรัฐบาลไทย เมียนมา จีน และกลุ่มว้า เรียกร้องให้ปิดเหมืองที่เป็นต้นเหตุของวิกฤติสิ่งแวดล้อมครั้งนี้