เมื่อวันที่ 19 สิงหาคม 2568  ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี มติแต่งตั้งนางอุดมพร เอกเอี่ยม รองเลขาธิการคณะรัฐมนตรี ซึ่งมีประสบการณ์ในตำแหน่งบริหารระดับสูง (ระดับ 10) มาตั้งแต่ปี 2560 ให้ดำรงตำแหน่ง ผู้อำนวยการสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ (ระดับ 11) แทนตำแหน่งที่ว่างลง ทั้งนี้ เพื่อให้การดำเนินงานของสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติเป็นไปอย่างต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพ รองรับภารกิจที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น

วิเคราะห์มติคณะรัฐมนตรีแต่งตั้ง “อุดมพร เอกเอี่ยม” ผู้อำนวยการสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติคนใหม่

ตามที่เมื่อวันที่ 19 สิงหาคม 2568 ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) มีมติแต่งตั้ง นางอุดมพร เอกเอี่ยม รองเลขาธิการคณะรัฐมนตรี ซึ่งดำรงตำแหน่งผู้บริหารระดับสูง (ระดับ 10) ตั้งแต่ปี 2560 ให้ดำรงตำแหน่ง ผู้อำนวยการสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ (พศ.) ระดับ 11 แทนตำแหน่งที่ว่างลง โดยมีเป้าหมายเพื่อให้การบริหารงานด้านพระพุทธศาสนาเป็นไปอย่างต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพมากขึ้น

เหตุการณ์นี้มิใช่เพียงการเปลี่ยนแปลงตำแหน่งในเชิงบุคคล หากยังสะท้อนถึง พลวัตของความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับพระพุทธศาสนา ตลอดจนการปรับตัวของกลไกทางราชการเพื่อรองรับภารกิจที่ซับซ้อนในยุคที่ศาสนากำลังเผชิญความท้าทายหลายประการ

1. บทบาทของสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ (พศ.)

พศ. ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี 2545 ภายใต้สำนักนายกรัฐมนตรี โดยมีหน้าที่หลักคือการอุปถัมภ์และคุ้มครองพระพุทธศาสนา ดูแลกิจการคณะสงฆ์ กำกับดูแลการใช้จ่ายงบประมาณทางศาสนา และเป็นตัวกลางเชื่อมโยงระหว่างรัฐกับคณะสงฆ์

อย่างไรก็ตาม ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา พศ. ต้องเผชิญกับความท้าทายอย่างต่อเนื่อง เช่น

ข้อถกเถียงเรื่องความโปร่งใสในการบริหารงบประมาณศาสนา

การกำกับดูแลวัดและพระสงฆ์ในกรณีอื้อฉาว

ความคาดหวังจากสังคมที่ให้ศาสนามีบทบาทตอบสนองต่อปัญหาสังคมยุคใหม่

ดังนั้น ผู้อำนวยการ พศ. จึงไม่ใช่เพียงผู้จัดการหน่วยงาน แต่เป็น “ผู้กำหนดทิศทาง” ของความสัมพันธ์ระหว่างรัฐ–ศาสนาในเชิงนโยบาย

2. คุณสมบัติและประสบการณ์ของนางอุดมพร เอกเอี่ยม

การแต่งตั้งนางอุดมพร ซึ่งมีประสบการณ์ด้านการบริหารในตำแหน่งรองเลขาธิการคณะรัฐมนตรีมาตั้งแต่ปี 2560 แสดงให้เห็นว่า รัฐบาลมุ่งหวังให้ พศ. ได้รับการขับเคลื่อนโดยผู้ที่มี ความเชี่ยวชาญด้านนโยบายสาธารณะและการบริหารราชการแผ่นดิน มากกว่าการคัดเลือกจากสายงานพระพุทธศาสนาโดยตรง

ข้อได้เปรียบสำคัญของนางอุดมพรคือ

ความรู้ด้านโครงสร้างการทำงานของ ครม. และระบบราชการระดับสูง

ประสบการณ์การประสานงานเชิงนโยบาย ซึ่งจำเป็นต่อการเชื่อมโยง พศ. กับหน่วยงานอื่น

ศักยภาพในการจัดการกับภารกิจซับซ้อน โดยเฉพาะการปฏิรูปกลไกด้านศาสนาให้ตอบสนองต่อความโปร่งใสและความคาดหวังของสาธารณชน

3. นัยสำคัญเชิงโครงสร้างและนโยบาย

การเน้นความต่อเนื่องและประสิทธิภาพ – มติ ครม. ครั้งนี้มุ่งให้ พศ. เดินหน้าโดยไม่สะดุด ท่ามกลางสถานการณ์ที่พระพุทธศาสนาถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนักในสังคม

การส่งสัญญาณเชิงนโยบาย – การเลือกผู้บริหารที่มาจากระบบราชการกลาง สะท้อนว่ารัฐบาลต้องการ “วางระบบ” การกำกับพระพุทธศาสนาในกรอบความโปร่งใส มากกว่าการยึดโยงกับกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งในคณะสงฆ์

การปรับตัวต่อความซับซ้อน – การบริหารศาสนาในปัจจุบันไม่ได้จำกัดแค่กิจการภายในวัด แต่ครอบคลุมประเด็นทางเศรษฐกิจ สังคม กฎหมาย และการเมือง ทำให้จำเป็นต้องมีผู้นำองค์กรที่มองภาพรวมได้กว้าง

4. ความท้าทายที่รออยู่ข้างหน้า

แม้การแต่งตั้งครั้งนี้จะสร้างความคาดหวัง แต่ผู้อำนวยการ พศ. คนใหม่ก็ต้องเผชิญความท้าทายสำคัญ ได้แก่

การสร้างกลไกตรวจสอบการใช้งบประมาณและการบริจาคอย่างโปร่งใส

การประสานระหว่างคณะสงฆ์กับรัฐในประเด็นอ่อนไหว

การตอบสนองต่อความเปลี่ยนแปลงของสังคมไทยที่มีศาสนาความเชื่อหลากหลายมากขึ้น

การสร้างสมดุลระหว่าง “การอุปถัมภ์” และ “การกำกับดูแล” ศาสนา

ดังนั้น การแต่งตั้งนางอุดมพร เอกเอี่ยม เป็นผู้อำนวยการสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ ถือเป็นจุดเปลี่ยนที่สำคัญในความสัมพันธ์รัฐ–ศาสนา โดยแสดงถึงการเน้นย้ำบทบาทของ ผู้บริหารสายราชการมืออาชีพ ในการขับเคลื่อนนโยบายด้านพระพุทธศาสนาในยุคที่เต็มไปด้วยความท้าทายและข้อกังขาเรื่องความโปร่งใส ความสำเร็จของการดำรงตำแหน่งครั้งนี้จะไม่เพียงส่งผลต่อภาพลักษณ์ของ พศ. เท่านั้น แต่ยังสะท้อนถึงความสามารถของรัฐไทยในการปรับตัวต่อการบริหารกิจการศาสนาในโลกสมัยใหม่