เมื่อวันที่ 28 สิงหาคม 2567 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า นายกฤษณ์ คงเมือง ผู้ว่าราชการจังหวัดเพชรบูรณ์ พร้อมด้วย ดร.เสกสรร นิยมเพ็ง นายกเทศมนตรีเมืองเพชรบูรณ์ แถลงข่าวการจัดงานประเพณีอุ้มพระดำน้ำจังหวัดเพชรบูรณ์ ประจำปี 2567 ซึ่งกำหนดจัดขึ้นระหว่างวันที่ 27 กันยายน-6 ตุลาคม 2567 ณ บริเวณหอโบราณคดีเพ็ชรบูรณ์อินทราชัย วัดไตรภูมิ วัดโบสถ์ชนะมาร และพุทธอุทยานเพชรบุระ เพื่อสืบสานประเพณีอันดีงามของจังหวัดเพชรบูรณ์ โดยมีรองผู้ว่าราชการจังหวัดเพชรบูรณ์ ตลอดจนหัวหน้าส่วนราชการ สื่อมวลชนท้องถิ่น และ ประชาชนชาวเพชรบูรณ์ เข้าร่วมรับฟังการแถลงข่าวฯ เมื่อวันที่ 27 สิงหาคม ที่ผ่านมา

นายกฤษณ์ คงเมือง ผวจ.เพชรบูรณ์ กล่าวว่า ประเพณีอุ้มพระดำน้ำมีตำนานที่ถูกเล่าขานมานานเป็นประเพณีหนึ่งเดียวในโลกของจังหวัดเพชรบูรณ์ โดยมี ชาวบ้านกลุ่มหนึ่งได้ออกหาปลาในแม่น้ำป่าสัก แต่อยู่มาวันหนึ่งเกิดเหตุอัศจรรย์ขึ้น โดยกระแสน้ำในบริเวณวังมะขามแฟบ มีพรายน้ำผุดขึ้นมาทีละน้อยจนแลดูคล้ายน้ำเดือด จากนั้นกลายเป็นวังวนดูดเอาองค์พระพุทธรูปองค์หนึ่งลอยขึ้นมาเหนือน้ำ ทำให้ชาวประมงต้องลงไปอัญเชิญพระพุทธรูปขึ้นมาประดิษฐานไว้ที่วัดไตรภูมิ แต่ในปีถัดมาตรงกับวันแรม 15 ค่ำเดือน 10 วันประเพณีสารทไทย พระพุทธรูปดังกล่าวหายไป ชาวบ้านต่างพากันระงมหา สุดท้ายไปพบพระพุทธรูปกลางแม่น้ำป่าสัก บริเวณที่พบพระพุทธรูปองค์นี้ในครั้งแรกกำลังอยู่ในอาการดำผุดดำว่าย จึงได้ร่วมกันอัญเชิญขึ้นมาประดิษฐานที่วัดไตรภูมิ อีกครั้งหนึ่ง พร้อมร่วมกันถวายนามว่า "พระพุทธมหาธรรมราชา" หลังจากนั้นต่อมาในวันสารทไทย หรือวันแรม 15 ค่ำเดือน 10 เจ้าเมืองเพชรบูรณ์จะทำพิธีอัญเชิญพระพุทธมหาธรรมราชา ลงประกอบพิธีดำน้ำเป็นประจำทุกๆ ปี โดยเชื่อว่าจะทำให้ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล ไพร่ฟ้าประชาชนมีความสุข บ้านเมืองปราศจากจากโรคระบาดคุกคาม จนกลายมาเป็นประเพณีอุ้มพระดำน้ำอันยิ่งใหญ่ในปัจจุบัน

ดร.เสกสรร นิยมเพ็ง นายกเทศมนตรีเมืองเพชรบูรณ์ กล่าวว่า ประเพณีอุ้มพระดำน้ำไม่ใช่เป็นพิธีกรรมงมงายหรือเป็นเรื่องไสยศาสตร์แต่จริง ๆ แล้วก็คือการแฝงด้วยกุศโลบายของคนโบราณที่จะทำให้คนได้เกิดขวัญกำลังใจ ได้ช่วยการรักษาสิ่งแวดล้อม เป็นจุดรวมใจเพื่อช่วยกันพัฒนาบ้านเมือง และเป็นการที่ทำให้คนได้ใกล้ชิดพระพุทธศาสนามากขึ้น” เป้าหมายของการจัดงานโดยการอัญเชิญพระคู่บ้านคู่เมืองมาประกอบพิธี ถือเป็นประเพณีอันศักดิ์สิทธิ์ เป็นความสุขทางใจที่ผู้คนชาวเพชรบูรณ์ได้หลอมรวมจิตใจ มีความตั้งมั่นในการร่วมกันประกอบพิธี เกิดความเกื้อกูลช่วยเหลือ เกิดความรักความสามัคคีผ่านกิจกรรมที่หลากหลายไม่ว่าจะเป็นการรำบวงสรวงพระพุทธมาหาธรรมราชา ที่ประชาชนชาวเพชรบูรณ์นับพันจากทั่วทั้ง 11 อำเภอได้มารำบวงสรวงเพื่อความเป็นสิริมงคล

ในการประกอบพิธีอุ้มพระดำน้ำ จะต้องมีเจ้าเมืองเป็นผู้ดำน้ำ ถือเป็นกุศโลบายของคนโบราณที่จะให้ช่วยกันรักษาคุณภาพของน้ำ ไม่อย่างนั้นเจ้าเมืองก็ต้องดำน้ำที่เน่าเสีย ทำให้สภาพสิ่งแวดล้อมในลำน้ำได้รับการดูแลรักษา แม้แต่ ทิศการดำน้ำว่า ผู้ว่าฯ จะดำทิศใดบ้างในหกครั้ง ต้องมีการเสี่ยงทายว่าดำแต่ละครั้งเป็นทิศใด คำอธิษฐานจะมีประกอบว่าเป็นเรื่องของการคมนาคม การเศรษฐกิจ การเกษตร เรื่องโรคภัยไข้เจ็บ ก็จะมีอยู่ในคำเสี่ยงทายคู่กันไปด้วย เพื่อจะบอกว่าปีนี้เพชรบูรณ์จะเป็นอย่างไร

นอกจากนี้ ยังมีเรื่องของการสร้างความสุขทางใจสำหรับคนที่ร่วมงานทั้งการกวนกระยาสารท การทอดผ้าป่า การแข่งเรือทวนน้ำ การแสดงแสงสีเสียงตำนานการเกิดประเพณีอุ้มพระดำน้ำ สุดท้ายก็จะมีการนำเครื่องมงคลที่อยู่ในเรือที่ใช้ในการประกอบพิธี มาแจกจ่ายให้กับผู้ที่เข้าร่วมงานทำให้ผู้คนเกิดความอิ่มเอมใจ ความปลื้มปิติ มีความสุข จิตใจเบิกบาน ซึ่งจะส่งผลให้เกิดความสุขทางกายตามไปด้วย ดังนั้น สุขภาพที่ดีไม่ใช่แค่มีร่างกายที่แข็งแรง แต่เรื่องของจิตใจ การสร้างพลังบวก สร้างความคิดที่เป็นสุขให้ตัวเองก็เป็นเรื่องสำคัญ พอสุขภาพจิตดี สุขภาพกายก็จะตามมาเองในที่สุด.